کتاب درآمدی بر مبانی سینمای اسلامی مجموعه‌ای است از یادداشت‌های فرج الله سلحشور با موضوع فیلم‌سازی و سینمای اسلامی که هم‌زمان با دومین سالگرد وفات او به همت روح الله عباسی منتشر شده است.

پس از رحلت امام (ره) برخی مسئولین، لیبرال منشانه عمل کردند و سکولارها بسیار پَر و بال گرفتند؛ بخصوص در بخش فرهنگ و هنر رِخنه کردند که آثار آن را در سینما و تلویزیون به وضوح مشاهده می‌کنیم. در اوایل انقلاب در عرصه فرهنگ و هنر، تلاش‌هایی می‌شد که امیدوار کننده بود و به تدریج می‌خواستیم قالب خود را بیابیم و چهارچوب فیلم‌سازی مختص به اسلام و انقلاب را پیدا کنیم. در ابتدای انقلاب در حال شدن بودیم و با تکیه بر ارزش‌های مکتبی - انقلابی، و با اخلاص و ایمان و احساس، راهی نو را تجربه کردیم و به جاهای خوبی هم رسیده بودیم. فیلم‌هایی مثل «توبه نصوح»، «استعاذه»، «دو چشم بی‌سو»، «توجیه» و «تیرباران» یا فیلم‌هایی «مثل پرواز در شب» و «دیده‌بان» که تولیدات سال‌های 57 تا 65 بودند، تجربه‌های مفیدی برای یافتن سینمای بومی و مذهبی - انقلابی بودند. این آثار توسط هنرمندانی تازه‌کار، اما معتقد و متعهد ساخته می‌شد و مرکز این حرکت، حوزه اندیشه و هنر اسلامی بود. از زمانی که عوامل سینمای سابق در حلقه هنرمندان خودی رِخنه کردند، به تدریج مسیر تغییر کرد. عامل این تغییر مسیر و نفوذ بیگانه در پیکره هنر سینمای اسلامی، مسئولین سابق حوزه هنری بودند.

به مسئولین فرهنگی و هنری چنین القا شده بود که هنر نزد طاغوتیان است و بَس، و نیروهای خودی بدون آنان به جایی نمی‌رسند. آن‌ها گمان می‌کردند که هنرمندان قدیمی دارای تجربه‌های ارزشمند و گران‌بهایی هستند که می‌توان از تجربه آنان استفاده کرد و راه هنر مذهبی را محکم‌تر و بهتر طی نمود، غافل از اینکه بیشتر هنرمندان سابق سینما، تربیت‌یافتگان فرهنگ شاهنشاهی و پیام‌آوران ابتذال و سربازان فرهنگ غرب بودند؛ گرگهای باران دیده‌ای که به سهولت ما را می‌بلعیدند؛ و نیز غافل از اینکه انسان‌ها از یکدیگر تأثیر می‌گیرند، مخصوصاً اگر محیط زیست و فعالیتشان فرهنگی- هنری بوده و احساس و عاطفه بر آن حاکم باشد در چنین محیطی، تأثیرپذیری و تأثیرگذاری انسان‌ها بر یکدیگر بیشتر از محیط‌های صنعتی و علمی و یا دیگر محیط‌هاست.

چندی از پیروزی انقلاب نگذشته بود که تمام تلاش‌های هنرمندان خودی و بسیاری از ارزش‌های فرهنگی- هنری که می‌رفت نهادینه شود، با هجوم حساب شده و دقیق عوامل داخلی و خارجی دشمنان انقلاب به انحراف کشیده شد و همان فرهنگ منحط گذشته با ظاهری مذهبی، دوباره بازگشت. دولت‌های بعد از امام (ره) هم که خود از نفوذ عوامل بیگانه و خود فروخته در امان نبودند، آنقدر لیبرال منشانه عمل کردند که فیلم‌سازی که نه از سیاست بهره‌ای داشت و نه از دیانت استوار و پایداری برخوردار بود، در همه داشته‌هایش تزلزل ایجاد شد و به ارزش‌ها و باورهای خود تردید کرد.

پس از گذشت مدت کوتاهی که فیلم‌سازان مسلمان فراموش کردند که اصلاً برای چه قدم به وادی هنر گذاشته‌اند. همان هنرمندان دردمند و معتقد ابتدای انقلاب، آنچنان التقاطی و لیبرال مسلک شدند که فرقی بین هنرمند متدین و بی‌دین، فاسد و صالح، و باحجاب و بی‌حجاب قائل نبودند. همان‌ها که در صدد خلق آثار ارزشمند بودند به تدریج به سوی آثار گیشه‌ای، مستهجن و ضد ارزشی میل کردند و با توجیه آثار خود و برای بازنماندن از قافله هنر، حتی مدافع جریان آلوده و فاسد هم شدند. تا جایی که بین باورهای مکتبی و سینما، سینما را انتخاب نمودند و حساب این دو را از یکدیگر جدا نموده و پذیرفتند که اصلاً سینما جای ارزش‌های مکتبی نیست؛ یعنی سکولاریسم و لیبرالیسم تمام وجود صنعت فیلم‌سازی را فراگرفت و لیبرال مسلکی و التقاط، فرهنگ رایج و پذیرفته سینما شد، حتی آن پوسته ظاهری که از مذهب، در هنر نمایش مانده بود در حال برداشته شدن است. آرایش‌های آنچنانی، لباس‌های کوتاه و بدن نما، زلف‌های افشان و تماس زن و مرد نیز باب شده است و چندی نخواهد گذشت که عریانی و روابط جنسی سابق نیز بر پرده سینما و صفحه تلویزیون ظاهر خواهد شد.

انحراف در هنر فیلم‌سازی جمهوری اسلامی چند عامل دارد: اول، تهاجم فرهنگی دشمن؛ دوم، نفوذ عوامل لیبرال مسلک و لائیک در مراکز تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر، ‌به‌خصوص در سینما؛ و سوم، نداشتن تعریف درست از سینمای مورد نظر جمهوری اسلامی.

دشمن بعد از شکست نظامی و متعاقب آن شکست اقتصادی و سیاسی به ناچار تنها راه مبارزه با جمهوری اسلامی را در تهاجم فرهنگی یافت. او در طول تاریخ تجربه کرده بود که مسلمانان را در آندلس (اسپانیا) تنها با تهاجم فرهنگی می‌توان شکست داد. یعنی کشاندن مسلمانان به سوی فساد و فحشا با دایر کردن مراکز فساد و استفاده ابزاری از زن. امروز نیز استراتژی دشمن همان است، اما تاکتیک‌ها فرق کرده است. آن روز دشمن، درون خانه‌اش با ما می‌جنگید، اما امروز به درون خانه ما وارد شده است. آن روز تنها ابزار او زن بود، اما امروز ابزارهای گوناگون مانند اینترنت، ماهواره، رادیو، تلویزیون، سینما، مجلات و روزنامه‌ها را دارد. امروز چاپخانه‌ها و دانشگاه‌ها را دارد، آن روز فقط اخلاق و ایمان را هدف تهاجم خود قرار داده بود. اما امروز اخلاق، ایمان، فرهنگ، تمدن، دین و آئین ما، کتاب ما، روحانیت و مساجد ما را نشانه رفته است، اما امروز در یک کلام، خانواده ایرانی را نشانه رفته است. آن روز اگر فقط مردان و جوانان آندلس در خطر بودند، امروز زن و مرد ما، جوان و کودک ما همه در خطرند. او می‌داند اگر در این تهاجمی که آغاز کرده، خانواده را از بین ببرد، جامعه ایران را که اجزای بنای آن از خانواده تشکیل شده از بین برده است.

دشمن، امروز یا خانواده را به سینما کشانده و با فیلم، بمباران فرهنگی - اخلاقی و اعتقادی می‌کند و یا درون خانواده، با فیلم‌های کمپانی‌های خارجی و سینماگران داخلی او را مورد تهاجم قرار می‌دهد.

بازوهای تهاجم دشمن باید از جنس خود او باشد. به این صورت که از گوشت و پوست و استخوان او روییده باشد وگرنه کارایی لازم را نخواهد داشت. سینما و تلویزیون و به طور کل هنر فیلم‌سازی و تصویربرداری، ساخته و پرداخته غرب است. او علاوه بر تکنیک و ابزار، مبانی، محتوا و فرهنگ آن را نیز خود تعریف و پی‌ریزی کرده است و از این ابزار به بهترین شکل بهره‌برداری نموده و با آثار هنری خود بر ما هجوم آورده است.

در بخشی از کتاب درآمدی بر مبانی سینمای اسلامی می‌خوانیم:

طبیعتاً بنیانگذاران و مروّجان سینما به دنبال تعریف و تبیین جایگاه خالق و مخلوق نبودند، بلکه در سینما مطامع خود را جست‌جو می‌کردند. در سینمای طمع ورز و نفس محور، جایی برای پرداختن به معنویات نیست؛ چون آن‌ها نادیدنی هستند و نادیدنی به تصویر درنمی‌آید. هنری که به دنبال مطامع مادی و دنیایی سرمایه داران غرب و صهیونیست‌ها بود، به جز پرداختن به زیبایی‌ها و جذابیت‌های ظاهری در انسان و هستی چاره‌ای نداشت. پس به اجبار، ظاهربین و سطحی‌نگر شد. از طرفی، در غرب نه خدای یکتا و قدرتمندی که روشنگری و هدایت کند وجود داشت (یعنی خدا انسانی شده بود به نام مسیح) و نه دین سالمی که گره گشا و راهنما باشد؛ خدایشان تثلیث و مکتبشان به شدت دارای انحراف و کتابشان پر از تحریف و دروغ بود. با این وصف عامل معنوی و مکتبی محکمی که فیلم‌ساز را به سوی معنویت سوق دهد و مانع انحراف او شود وجود نداشت.

نقشه‌های شیطانی و استعماری اربابان سینما و ناتوانی مذهب در غرب، دو عامل اصلی دوری سینما از پرداختن به معنویات به معنی حقیقی آن، و روی آوردن به مادیات و ظاهربینی و سطحی‌نگری با همه زشتی آن بود. یعنی از روابط انسانی و زیبا و ارزشمند زن و مرد فقط صحنه‌های جنسی آن را دیدند. از دریا و زیبایی آن، تنها موج‌های کف بر لب آورده و خروشان را مشاهده کردند. آرامش دریا و ارزش‌های درون آن، رابطه دریا با خشکی، رابطه آسمان با دریا و تأثیر آن بر زندگی موجودات و... همه این‌ها از قلم افتاد.

فهرست مطالب

پیام مقام معظم رهبری
بمناسبت درگذشت مرحوم فرج‌الله سلحشور
اَرج‌نامه فرج الله سلحشور
مقدمه
سینما، بازوی تهاجم فرهنگی
سینما و نفوذ افکار بیگانه
سینما، بنیانگذاران و بهره برداران
خلاق کیست؟ حقیقت چیست؟
علل انحراف و سطحی نگری در سینما
اصول و مبانی فیلم سازی غربی
أ. دروغ و توهم
آثار سوء دروغ پردازی و توهم در سینما
ب. انسان محوری (اومانیسم)
آثار سوء انسان محوری در سینما
ج. مادی گرایی (ماتریالیسم)
راه‌ها و امیدها
در محضر قرآن کریم
أ. تفسیر المیزان
ب. تفسیر نمونه
ت. تفسیر راهنما
در محضر امام خامنه ای؟ دظ؟
هنر و فطریات انسانی
کارآمدی فطریات
ضرورت تأسیس حوزه یا دانشگاه هنر اسلامی
فرآیند تربیت فیلمنامه نویس اسلامی
سه ویژگی سناریست ایده ‌آل
اول: اسلام شناسی
دوم: رشد و تربیت معنوی و دینی
سوم: آشنایی با قواعد و تکنیک‌های فیلمانه نویسی
پیش نیازهای تأسیس دانشگاه فیلم‌سازی اسلامی
1. طرح دروس اسلامی و تخصصی
2. دانشجوی مؤمن و متعهد
3. استاد مسلمان و معتقد
چند تجربه در ساخت فیلم و سریال
چند تذکر درباره جامعه سینماگران و تلویزیون
تصاویر