کتاب فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران به قلم یزدان بهرامیان، ابتدا معنا و مفهوم فساد اداری را مورد بررسی قرار داده و سپس راهکارها و پیشنهادهایی در راستای کاهش آن ارائه می‌کند.

فساد اداری، تاریخی به وسعت تمدن بشر دارد و سازمان یا حکومتی تا به امروز نتوانسته ادعا کند که مصون از این ماجراست، اما امروزه اغلب کشورها در تلاشند تا اقدامات لازم جهت پیشگیری‌ از فساد را انجام داده و با استفاده از سه رکن اصلی آموزش کارکنان، انتخاب افراد براساس شایستگی و اصلاح نظام‌های عملیاتی و مکانیزه کردن آن با این عمل ناشایست مقابله کنند.

در جوامع مختلف و بر اساس نگرش‌ها و برداشت‌های گوناگون، تعاریف متفاوتی از فساد اداری ارائه می‌شود. اما بنا بر مدارکِ در دسترس، تعریف بانک جهانی و سازمان شفافیت بین‌الملل عام‌تر و گویاتر به نظر می‌رسد. از نظر آن‌ها فساد شامل سوء استفاده از اختیارات دولتی جهت به دست آوردن منافع شخصی و همچنین پیشنهاد دادن، دریافت یا درخواست هر چیز با ارزش جهت تأثیرگذاری روی رفتار یک کارمند دولتی یا اداری در فرآیند انجام‌ کار یا قرارداد تلقی می‌شود.

تعهد سازمانی نگرشی مهم و اساسی در سازمان‌های اداری است، زیرا با رضایت شغلی و راندمان اعضای سازمان رابطه مثبت و با تمایل به ترک شغل او رابطه منفی خواهد داشت. تعهد کارمند به عنوان یک مفهوم مدیریتی به علت اینکه می‌تواند به برتری رقابتی و موفقیت مالی منجر شود، بسیار مهم است.

کتاب فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران (corruption in iranian governmental organization) فساد را از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. تجربیات یومیه و همچنین نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که عواملی همچون نارضایتی شغلی، نیازهای مادی، احساس تبعیض در اداره‌ها و... می‌تواند افراد را نسبت به فساد آسیب‌پذیر کند.

اهمیت این مسأله در آن است که سازمان‌ها نقش اساسی و مهمی را در جوامع امروزی ایفا می‌کنند. از آن‌جا که سازمان‌ها محل گرد آمدن سرمایه‌های اقتصادی، انسانی و مالی بسیاری هستند، پتانسیل زیادی نیز جهت انجام کارهای بسیاری دارند. فساد سبب ضعیف شدن روحیه کارکنان و از بین رفتن انرژی می‌شود. شواهدی در دسترس است که نشان می‌دهد وجود انواع گوناگون فساد در ادارات ایران است.

در بخشی از کتاب فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران می‌خوانیم:

جو عمومی سازمان به عنوان جایی که تمامی باورها، ارزش‌ها و رفتارهای سازمانی ظهور می‌یابد مشخص کننده وضعیت سازمان از نظر میزان سلامت اداری می‌باشد. برای اینکه جو عمومی دستگاه‌های اداری به سمت سلامت اداری سوق یابد، باید مولفه‌های ایجاد کننده سلامت اداری در سازمان جهت‌گیری همنوایی را به سمت تعالی داشته باشند. هر کدام از عوامل سه گانه ذکر شده با یکدیگر رابطه علت و معلولی دارند و به نوعی یکدیگر را تقویت و یا تضعیف می‌کنند. هم‌راستایی این سه عامل در مسیر سلامت اداری مشخص کننده نوع و نحوه شکل‌گیری هریک از آن‌ها می‌باشد.

برای دستیابی به سلامت اداری می‌باید ریشه‌ها و اصولی که منجر به آن می‌شود را بررسی کرد. مشکلات ساختاری نظام اداری می‌تواند مانع تحقق کلیه تلاش‌ها در جهت تحقق سلامت و کارآمدی نظام اداری شود و هرچه فرهنگ سازمان به سمت فرهنگی قوی و سازنده تمایل یابد انتظار بروز سلامت اداری نیز افزایش می‌یابد. دستگاه‌های نظارتی و به ویژه سازمان بازرسی کل کشور نیز نقش اساسی را در شناسائی نقاط فسادخیز، مبارزه با فساد اداری و ارائه راهکار جهت کاهش فساد و در نهایت تحقق سلامت و کارامدی نظام اداری خواهد داشت.

مبارزه با فساد اداری به دلیل تعدد عوامل شکل دهنده آن و گستردگی اثرات چندگانه آن مستلزم عزم ملی، خواست همگانی و جدیت دولت است. این مبارزه باید ساختار یافته، هماهنگ و برنامه‌ریزی شده باشد و تمام ابعادی را که بر فساد اداری اثر می‌گذارد، دربرگیرد. چرا که در غیر این صورت فساد به صورت ریشه‌ای حل نمی‌شود.

فهرست مطالب

پیشگفتار
مقدمه
مفهوم فساد اداری
تعریف فساد اداری
تاریخچه فساد اداری
انواع فساد اداری
سطوح فساد اداری
اهمیت و ضرورت مبازره با فساد
رویکردهای نظری برای پیشگیری و مبارزه با فساد
سابقه فساد اداری
مصادیق فساد اداری
عوامل فساد اداری
عوامل موثر در ارتقاء سلامت اداری
پژوهش‌های حوزه فساد اداری
مبانی نظری فساد اداری
چارچوب نظری فساد اداری
تجربیات برخی از کشورها در رابطه با مبارزه با فساد اداری
برنامه ریزی ارتقای سلامت نظام اداری:
راهکارهای ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد اداری
استراتژی‌ها و راهبردهای مبارزه با فساد اداری
الگوی کنکاش محیطی سازمان از جنبه فساد اداری
الگوی عوامل محیطی از جنبه فساد اداری
تحلیل الگوی کنکاش و دیده بانی محیط سازمان
پیامدهای وجود و استمرار فساد اداری
فساد اداری عامل کاهش یا افزایش سرمایه اجتماعی
فساد اداری در وضعیت موجود ایران
راهکارهای مبارزه با فساد اداری در ایران
رویکردهای متفاوت به فساد
روش‌های کنترل فساد اداری
جمع بندی و نتیجه گیری
مصادیقی از فساد اداری در سازمان‌های دولتی ایران
1. پارتی‌بازی
2. رشوه
3. اختلاس
4. خویشاوندسالاری یا خویشاوندگماری فامیل پروری
5. فساد استخدامی
6. تقلب و کلاهبرداری
7. اخاذی یا باج‌گیری
8. سوء استفاده از اختیار
9. حامی پروری
10. خودداری، کندکاری وکوتاهی در انجام وظایف قانونی در قبال ارباب رجوع
11. تبعیض در پرداخت‌ها از قبیل حقوق، پاداش، مزایا و...
12. استفاده شخصی از اموال دولتی
13. اعمال تبعیض بین ارباب رجوع
14رفتارهای سیاسی
15. انحصاری بودن برخی مشاغل و ردیف‌های شغلی در برخی سازمان‌ها
16. سرقت اموال و دارایی‌های سازمان
17. حیف و میل اموال و دارایی‌های سازمان
18. ایجاد نارضایتی برای ارباب رجوع (ذینفعان)
19. افشاء اطلاعات سری و محرمانه سازمان
20. عدم پاسخگویی و مسولیت‌پذیری
21. باند بازی و دار و دسته گرایی
22. همپالگی گرایی
23. پنهان‌کاری
راهکارها و پیشنهادها در راستای کاهش فساد اداری
منابع و مآخذ