کتاب دستنامه ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی (دستورالعمل، فرم، نرم افزار) به قلم میر مهرداد پیدایی با هدف اصلی ارائه رویکردی کاملاً عملیاتی و ابتکاری در خصوص ارزیابی برنامه آموزشی نوشته شده است.

میر مهرداد پیدایی سعی بر این دارد تا با ترکیب دانش آماری، ریاضی، آموزش و کامپیوتر، رویکردی نوین در خصوص ارزیابی برنامه‌های آموزشی ارائه دهد. به طوری که پیچیده‌ترین مباحث آماری و ریاضی را به زبانی بسیار ساده همراه با مثال و نمودهای عینی آمیخته تا با صرف کمترین زمان ممکن بیش‌ترین سطح دانش و مهارت عملی را کسب نمایید.

در دنیای پر تلاطم امروزی که تنها چیزی که تغییر نمی‌کند خود تغییر است، لزوم کسب دانش و توانمندی‌های جدید در عرصه غلبه بر چالش‌های کسب و کار امری حیاتی است. به صورتی که اگر وجوه منشور توسعه سازمان‌ها را توسعه فرهنگی، اقتصادی و فنی تصور کنیم توسعه آموزش و بهسازی منابع انسانی زیربنای سایر وجوه بوده و بدون توجه کافی به امر آموزش، فرایند توسعه در سازمان دچار اخلال خواهد شد. اهمیت آموزش کارکنان در جوامع پیشرفته امروزی تا به جایی رسیده که میزان سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان به مراتب بیشتر از آموزش پرورش و آموزش عالی شده است.

با توجه به سرمایه‌گذاری‌های به عمل آمده در زمینه آموزش و بهسازی منابع انسانی، آنچه که در این میان حائز اهمیت بوده و مورد توجه اغلب مدیران و کارشناسان منابع انسانی گردیده، میزان اثربخشی این برنامه‌هاست که این امر دقت در فرایند ارزیابی و سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.

کرک پاتریک اندیشمند برجسته‌ی آموزش، دلایل ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی را در توجیه دلایل وجودی واحد آموزش با نشان دادن نقش و اهمیت آن در تحقق اهداف و رسالت‌های سازمان، اتخاذ تصمیم لازم در خصوص تداوم یا عدم تداوم یک برنامه آموزشی و اخذ اطلاعات در مورد اینکه چطور می‌توان برنامه‌های آموزشی را در آینده بهبود داد، بر شمرده است.

آنچه در این کتاب مدنظر میر مهرداد پیدایی قرار گرفته، ارائه الگوی عملیاتی جهت سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی با رویکردی کمی است، به طوری که در فرایند ارائه این الگو ضمن مطالعه مدل‌های جاری و رفع نواقص عملیاتی آن‌ها، رویکردی ابتکاری و در عین حال قابل فهم اتخاذ شده است.

اثر حاضر با هدف نظام‌مند کردن فرایند سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی، ارتقای اثربخشی برنامه‌های آموزشی با ارزیابی و بازخورد مستمر، شناسایی نقاط قوت و ضعف برنامه‌های آموزشی، اتخاذ رویکرد سیستمی در فرایند سنجش اثربخشی برنامه‌های آموزشی و تسهیل و ساده‌سازی نحوه ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی نوشته شده است.

در بخشی از کتاب دستنامه ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی می‌خوانیم:

سطح 1- سنجش رضایت فراگیران: هدف از این سطح که به سطح واکنشی نیز معروف است، بررسی میزان رضایت فراگیران نسبت به برنامه‌های آموزشی است که در واقع مبین آن است که فراگیران تا چه اندازه نسبت به برنامه‌های آموزشی واکنش مثبت نشان می‌دهند. بنابراین شاخص‌های مختلفی در این زمینه مورد آزمون قرار می‌گیرد به عنوان مثال بایستی میزان رضایت فراگیران از استاد مربوطه و یا موسسه برگزار کننده دوره‌های آموزشی، محل برگزاری دوره‌ها، نحوه پذیرایی، محتوای مطالب درسی و غیره مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور فرم شماره (1) که شامل شاخص‌های فوق می‌باشد در قالب طیف لیکرت طراحی گردیده که نحوه تکمیل فرم و تحلیل داده‌ها به شرح زیر می‌باشد:

الف - زمان ارائه فرم : این فرم باید بلافاصله بعد از اتمام دوره در محیط برگزاری دوره‌های آموزشی به فراگیران ارائه شود و یا می‌توان در حین اجرای دوره‌ها (البته به جز سمینارهای کوتاه مدت) نیز از فرم حاضر جهت ارزیابی میزان رضایت آن‌ها استفاده کرد و از نتایج آن در جهت بهبود روند برگزاری دوره‌های آموزشی و یا انتخاب اساتید و موسسات معتبر در آینده استفاده نمود.

ب - نحوه تکمیل : این فرم در سه قسمت طراحی شده است. در قسمت اول که مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی پرسشنامه می‌باشد، راهنمایی‌های مختصری در رابطه با فرم ارائه شده و اطلاعاتی در خصوص عنوان دوره، تاریخ برگزاری دوره، موسسه برگزار کننده، نام و نام خانوادگی فراگیر و واحد سازمانی مربوطه آورده شده است.

فهرست مطالب
پیشگفتار
مقدمه
هدف
دامنه شمول
مسئولیت‌ها
تعاریف و مفاهیم
ارزشیابی
اندازه‌گیری
سنجش
پایش
اثربخشی
آموزش
یادگیری
شایستگی
فراگیر
اثربخشی آموزش
نقدی بر مدل‌های رایج ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی
چارچوب مفهومی پیشنهادی
ضوابط اجرایی
نحوه انتخاب سطح ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی
سطوح ارزیابی اثربخشی برنامه‌های آموزشی
سطح 1- ارزیابی رضایت فراگیران
سطح 2- ارزیابی سطح دانش
سطح 3- ارزیابی سطح مهارت
سطح 4- ارزیابی سطح نگرش
سطح 5 و 6- ارزیابی تغییرات رفتاری و عملکردی
سطح 7- ارزیابی عملکرد سازمانی
سطح 8- محاسبه نرخ برگشت سرمایه
سطح 9- تحلیل جامع اثربخشی آموزش
منابع و ماخذ