کتاب جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت نوشته‌ی شراره حبیبی، به معرفی و بررسی مواردی از جمله کلیات جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت، جامعه و فرهنگ، نقش مدرسه و تعلم در تعلیم و تربیت و کاربرد جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت می‌پردازد.

جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت دانشی است که جنبه‌های گوناگون تعلیم و تربیت جامعه را مطالعه و بررسی می‌کند و پدیده‌های مختلف اجتماعی مؤثر در تعلیم و تربیت را تفسیر می‌کند. به عبارت دیگر جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت علمی است که رابطه حیات اجتماعی را با تعلیم و تربیت بررسی می‌کند. موضوعاتی که در جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار می‌گیرد شامل موضوعاتی است مانند جامعه، فرهنگ، تعلیم و تربیت، معلم، تحولات اقتصادی، تحولات اجتماعی و موضوعاتی که در این مقوله جای می‌گیرد. بنابراین دیدگاه‌ها و نظریات گوناگون در جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت مطرح می‌شود.

جامعه‌شناسی یکی از رشته‌های علوم اجتماعی است که زندگی اجتماعی را در جوامع تحول یافته با روش‌های علمی مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. دامنه جامعه‌شناسی وسیع و گسترده است و به بررسی و مطالعه جوامع به شکل‌های مختلف می‌پردازد. در مطالعه فرایندهای اجتماعی افراد به شکل فردی و هم به عنوان عضو گروه‌ها و نهادها و اصناف اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرند. جامعه‌شناسی به شاخه‌های متعدد تقسیم می‌شود. آنچه که در این کتاب مورد بررسی قرار می‌گیرد جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت است.

جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت دانشی است که به توصیف روابط اجتماعی به طریق علمی می‌پردازد. فراگیری علم جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت برای افرادی که به نوعی با تعلیم و تربیت سروکار دارند (مانند معلمان، مربیان، مدیران آموزشی، اساتید و محققان تربیتی) در درک و شناخت دقیق فرایند تعلیم و تربیت سودمند است.

در بخشی از کتاب جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت می‌خوانیم:

خانواده اولین ساختار و الگو و یکی از عوامل مهم اجتماعی است همانند سایر عوامل اجتماعی به طور مداوم دست‌خوش تغییر و تحول گذشته است. در آغاز الگوی معمول خانواده گسترده بود. لذا امروز حرکت از خانواده‌های گسترده به سوی خانواده‌های هسته‌ای صورت پذیرفته است. البته این حرکت به صورت عمومی به تناسب وضعیت فرهنگی جوامع مختلف به‌وجود می‌آید و به تناسب وضعیت فرهنگی جوامع مختلف بوجود می‌آید و به همین دلیل آداب و رسوم و شیوه زندگی در جوامع مختلف با هم متفاوت است.

خانواده اولین گروه اجتماعی است که فرد بدان ملحق می‌شود و اولین کارگزار جامعه‌پذیری در زندگی کودک است. کودک زبان را در خانواده می‌آموزد، ارزش‌ها و قواعد اخلاقی را یاد گرفته و روابط اجتماعی با دیگران را می‌آموزد. خانواده فیلتری است که عقاید، ارزش‌ها و نگرش‌های مربوط به فرهنگ جامعه را به شیوه بسیار اختصاصی و انتخابی به کودک ارائه می‌دهد. در چارچوب خانواده است که فرد اولین نقش‌های اجتماعی خود را می‌آموزد. او یاد می‌گیرد چه انتظاراتی از او دارد و باید چه نوع ارتباطی با دیگران داشته باشد. در چارچوب شرایط اجتماعی خانواده است که فرد به اولین خود انگاره از خویش‌ پی می‌برد. بدین‌سان کودک مجموعه‌ای از رفتارهای نقشی و خود انگاره خاصی که محصول تربیت او در محیط خانواده است، با خود به مدرسه می‌آورد. تجربه حضور کودک در مدرسه و ورود به گروه همسالان، ممکن است رفتارها و خود انگاره‌ی کودک را تغییر دهد و یا آن‌ها را تقویت کند.

فهرست مطالب
پیشگفتار
فصل اول: کلیات جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
مقدمه
تعریف جامعه
تعریف جامعه‌شناسی
تعریف جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
موضوع جامعه‌شناسی
اهمیت جامعه‌‌شناسی تعلیم و تربیت
سیر تکوینی جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
پیدایش و رشد جامعه‌شناسی در ایران
ضرورت آموزش جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
اصول جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
اهداف جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
اهداف اجتماعی تعلیم و تربیت در ایران
تقسیم بندی جامعه‌شناسی
روش‌های پژوهش در جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
فصل دوم: جامعه و فرهنگ
مقدمه
تعریف جامعه
تعریف فرهنگ
عناصر فرهنگ
جامعه و تعلیم و تربیت
جامعه‌شناسی و تعلیم و تربیت
رابطه جامعه‌شناسی و تعلیم و تربیت
فرهنگ و تعلیم و تربیت
معلم و فرهنگ
ویژگی‌های فرهنگ
کارکردهای فرهنگ
تحولات فرهنگ و تعلیم و تربیت
کارکردهای تعلیم و تربیت
فصل سوم: تحولات اقتصادی و تعلیم و تربیت
مقدمه
تحولات اقتصادی
تحولات اقتصادی و تعلیم و تربیت
نقش تعلیم و تربیت در توسعه اقتصادی
فواید اقتصادی تعلیم و تربیت
فصل چهارم: تحولات اجتماعی و تعلیم و تربیت
مقدمه
تحولات اجتماعی
تعلیم و تربیت در محیط اجتماعی
تعلیم و تربیت و توسعه‌ی اجتماعی
تعلیم و تربیت و تحرک اجتماعی
تعلیم و تربیت و بحران اجتماعی
جامعه‌شناسی نوآوری‌ها در تعلیم و تربیت
نقش تعلیم و تربیت در رفع مشکلات اجتماعی
فواید اجتماعی تعلیم و تربیت
راهبردهای تربیتی برای مقابله با مشکلات اجتماعی
فصل پنجم: کاربرد جامعه‌شناسی تعلیم و تربیت
مقدمه
کاربرد جامعه‌شناسی برای فرد
کاربرد جامعه‌شناسی برای گروه‌های اجتماعی
کاربرد جامعه‌شناسی برای مؤسسات تعلیم و تربیت
فصل ششم: نقش خانواده در تعلیم و تربیت
مقدمه
ساختار خانواده
نقش خانواده
نقش خانواده در تعلیم و تربیت
خانواده و تعلیم و تربیت
فصل هفتم: نقش مدرسه و تعلم در تعلیم و تربیت
مقدمه
ساختار مدرسه
محیط مدرسه
وظایف مدرسه
مدرسه آزمایشگاه جامعه
نقش معلم
حرفه معلم
فصل هشتم: فلسیفه اجتماعی و تعلیم و تربیت
مقدمه
فلسفه تعلیم و تربیت
فلسفه‌ی اجتماعی و تعلیم و تربیت
فلسفه‌ی اجتماعی جامعه ایران
فلسفه‌ی اجتماعی ایران و تعلیم و تربیت
اصول تعلیم و تربیت با توجه به فلسفه اجتماعی جامعه
فلسفه اجتماعی تعلیم و تربیت چند کشور منتخب
منابع فارسی
منابع لاتین
لغت نامه