نظامی با منظومه‌هایی که از داستان‌های کهن وام گرفته، نقش مؤثری در بقای فرهنگ ایرانی دارد. منظومه‌های غنایی او جزو بهترین منظومه‌های ادبیات فارسی است.

محمد فضولی یکی از بزرگترین شاعران ترکی آذربایجانی در سده دهم به شمار می‌رفت که تأثیر عمیقی در تاریخ ادبیات ترکی و فارسی بر جای نهاده است و با نگارش کتابی با عنوان «حدیقه السعدا» توانست در راه مکتب تشیع نیز خدمات ارزنده‌ای ارایه

در تاریخ ادبیات فارسی مثنوی‌های کمتر شاعری است که مانند نظامی تقلید شده باشد. نظامی با سرایشِ خمسۀ خویش به چنان توفیقی دست یافت که بسیاری از شاعران بزرگ و کوچکِ پس از خود را نیز به اشتیاق آورد یا به طمع افکند تا با تقلید از آثار او نام خویش را ه

 حکیم نظامی وقتی «خسرو و شیرین» را می‌سرود، زندگانی عاشقانه‌ای در کنار همسرِ محبوب خویش، آفاق، داشته است؛ اما در اواخر سرایشِ این منظومه، آفاق از دست می‌رود و داغِ فراقش بر دل نظامی ‌می‌نشیند.