معرفی شاعران برجسته ایرانی
درباره عصمت بخاری
![درباره عصمت بخاری درباره عصمت بخاری](/storage/cache/600-337-0-width-4319b5e64ce5c685f4265d796c98e5fc.jpg)
عصمت بخاری یکی از شاعران چیرهدست دوران تیموریان و از پایه گذاران بحر طویل در شعر فارسی به شمار میرود. وی اشعار بسیاری در سبکهای گوناگون سروده است اما غزلهای او بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفتند.
عصمت بخاری یکی از شاعران چیرهدست دوران تیموریان و از پایه گذاران بحر طویل در شعر فارسی به شمار میرود. وی اشعار بسیاری در سبکهای گوناگون سروده است اما غزلهای او بیشتر مورد توجه مردم قرار گرفتند.
ایران از جمله بزرگترین کشورها در حوزه ادبیات و شعر است و در این عرصه ادیبان و شاعران زیاد و سرشناس و به نامی را به خود دیده است که هر کدام از آنها بخشی از تاریخ و هویت و افتخار ایران زمین به شمار می روند. در این میان برخی از شاعران ناشناخته مانده اند. یکی از بزرگترین و درعین حال گمنامترین شاعران ایرانی سده نهم؛ عصمت بخاری است که در ادامه به معرفی وی و درون مایه اشعارش میپردازیم:
زندگینامه و تحصیلات
خواجه فخرالدین عصمتالله بن خواجه مسعود عصمت بخارایی در سده نهم هجری در بخارا دیده به جهان گشود. نیاکانش در این شهر شهرت و اعتباری داشتند. پدر وی خواجه مسعود بخارایی، از سخنوران شیرینگفتار روزگار تیموریان بود و عصمت در دامان این خانواده رشد یافت. عصمت تحصیلات علمی خود را در بخارا به پایان رسانید و در بیشتر علوم عصر خود سرآمد بود به طوری که در مجلس درس وی خواص و طالبان علم مانند سراج الدین بساطی سمرقندی، خیالی بخاری، خواجه رستم خوریانی و طاهر ابیوردی حضور داشتند.
ویژگی و درون مایه اشعار
از این شاعر فرهیخته اشعار بسیاری در سبکهای گوناگون شعر باقی مانده است اما غزلیاتش پختهتر و دلنشینتر از دیگر اشعارش اوست. دیوان اشعار عصمت در حدود هفت هزار و ۵۰۰ بیت است که قصیده، غزل، مقطعات، ترکیببند و رباعیات را شامل می شود. از جمله ویژگیهای این غزلها میتوان به کوتاه بودن آنها اشاره کرد به طوری که بهندرت ممکن است، غزلی از هفت بیت تجاوز کند، از لحاظ مغز و معانی عرفانی به اشعار حافظ و گاهی از جهت روانی و سلامت به اشعار سعدی شباهت دارند و درعینحال، گاهی از نظر دقت خیال و باریکاندیشی ما را به یاد مضمونیابیهای صائب میاندازد و در بعضی از موارد هم لطافت معنی و دقت بیان او شیوه غزلسرایی عاشق اصفهانی را به خاطر میآورد. دولتشاه سمرقندی در «تذکرة الشعراء» در خصوص درون مایه و شهرت غزل های عصمت مینویسد: غزلیات عاشقانه و سخنان عارفانه عصمت در دوران شاهرخ تیموری شهرت زیادی یافت. وی در نظم اشعار پیرو امیرخسرو دهلوی بود و مضامین و معانی او را عیناً در اشعار خود نقل میکرد.
علاوه بر غزل؛ بخاری قصایدی هم سروده است که از جمله آن می توان به چکامه که در ستایش پروردگار ساخته و دومین چکامه که در منقبت پیشوای پرهیزگاران علی بن ابیطالب(ع) سروده شده، اشاره کرد. همچنین قسمت دیگر قصاید در مدح امیرزادگان تیموری، بهویژه خلیل میرزا و شاهرخ و الغبیگ است. بنابراین عصمت در دربار سلطان خلیل، بسیار معزّز و محترم بود و به وی علاقه زیادی داشت. بیشتر عمر خود را به ستایشگری اولاد تیمور و امیران ایشان گذشته است اما در آخر عمر، دست از مداحی ارباب دولت کشیده و دامن خاندان عصمت(ع) را گرفته و به مدایح و مناقب آن بزرگواران پرداخته است. اغلب ابیات این قصاید شیرین و شیواست. بنا به نوشته ذبیح الله صفا، عصمت در شعر از ۲ تخلّص استفاده می کرده: یکی(عصمت که مخفّف نام اوست و دیگری «نصیری» که این تخلّص دوم را از لقب نخستین ممدوح خود نصیرالدین خلیل سلطان فرزند میران شاه و نواده امیر تیمور لنگ اخذ کرده بود. تخلص اول غالباً در غزل که از اوزان به نسبت کوتاهی برخوردارند، استفاده می کرده و تخلص دوم را که سه هجایی است، اغلب در قصاید به کار می برد.(۱)
این شاعر چیره دست از پایه گذاران بحرطویل در شعر فارسی به شمار می رود. سرودن اشعاری در وزن های شانزده رکنی و تسلط بر وزن شعر و تنوع وزنی اشعار و به کارگیری وزن های غریب، از خصایص موسیقی بیرونی شعرهایش است، هم چنین عصمت با استفاده از قافیه هایی با حروف مشترک فراوان، به کار گیری قافیه های بدیعی، بهره گیری از ردیف های فعلی و پرهیز از عیوب قافیه در غالب اشعارش، موسیقی کناری کلام خود را کامل کرده است.(۲) در کنار این موارد، او با استفاده هنرمندانه از شگردهای موسیقی ساز درونی مانند انواع تکرارها، جناس، هماوایی، تکرار مصوت، ترصیع و موازنه هر چه بیشتر کلام خود را برجسته کرده است. مهمترین عناصر موسیقی ساز معنوی در دیوان عصمت را نیز تضاد، تنسیق الصفات، تناسب و اغراق تشکیل می دهد که عصمت به وسیله این موارد، سعی کرده تا فضای موسیقایی شعرش را تکمیل کند. (۳)
در ادامه به یکی از اشعار عصمت بخاری میپردازیم:
ای روضهای که دهرز بویت معطر است
آبت ز کوثر و گلت از مشک و عنبرست
در طینت تو چشمهٔ خورشید مضمرست
بوی تو چون نسیم جنان روح پرورست
خاکی و نه فلک بوجودت منورست
تا در تو نور دیدهٔ زهر او حیدرست
خورشید کو یگانه رو هفت کشورست
بهر شرف زخاک نشینان این درست
ای کشور فلک شرف کعبه احترام
دارالسلام گفته جناب تراسلام
بر آستان روضه تو مهر و مه غلام
در گنبد مرصع توهر صباح و شام
از قرص آفتاب و زجرم مه تمام
تصویر میکند بسر تبربت امام
خاموشی
سرانجام این شاعر برجسته در اواخر سده نهم در بخارا دیده از جهان فروبست در خصوص تاریخ دقیق مرگ وی باید اذعان داشت که برخی از تذکره نویسان مانند دولت شاه سمرقندی و تقی الدین کاشانی وفات وی را ۸۲۹ هجری ثبت کرده اند، اما خواند میر با استناد به این بیت، سال درگذشت وی را در ۸۴۰ هجری می داند: هر کس که شنید گفت: «تَمَّت» و کلمه تَمَّت به حساب ابجدی ۸۴۰ می شود.
منابع
۱- دیوان عصمت بخارایی، تهران، انتشارات ما، چاپ اول، ۱۳۶۶، مقدمه آقای کرمی، ص ۴-۱۳
۲- همان؛ ۵-۸
۳- برای اطلاع بیشتر ر. ک پایان نامه با عنوان بررسی موسیقی شعر دیوان عصمت بخارایی، نوشته محمد بنی اسدی، ۱۳۹۳
مطالب مرتبط
تگها
مطالب پربیننده
- زندگی نامه مسعود پزشکیان
- رابطه زناشویی برنده و بازنده ندارد
- درباره دوران بحرانی نوجوانی
- بازار کرمان با قدمت ۶۰۰ سال
- معرفی موزه هنرهای معاصر تهران؛ بازتابی از هنر ایران و جهان
- مصرفگرایی و ویرانی زندگی
- پاسخ به سوالات رایج درباره مصرف شیر
- معرفی جنگل فندقلو؛ بهشتی مینیاتوری در اردبیل
- درباره سن پیری بیشتر بدانیم
- اهمیت خواب را جدی بگیرید
- معرفی مسجد شیخ لطف الله، اثری شگفت انگیز از دوران صفویه
- پناهگاه سکوت
- نحوه خوابیدن به خواستههای درونی
- مضرات سیگار از آسیبهای پوستی تا تهدید سلامتی
- در مورد کف پای صاف و باورهای قدیمی
- چگونه با کودکان چاق تعامل داشته باشیم
- چگونه خشم بهاری را کنترل کنیم
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره فخرالدین عراقی
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک