فضای سیاسی کشور تا انتخابات ۱۴۰۰ چند ماهی بیشتر فاصله ندارد و برخی رویدادها، اقدامات و اظهارنظرها حاکی از آن است که زیرپوست این فضا فعالیت های انتخاباتی در جریان است. تسریع در روند بررسی طرح اصلاح قانون انتخابات، اعلام رسمی برخی از چهره های سیاسی برای کاندیداتوری و تصریح در گمانه زنی ها به تدریج می رود تا سمت و سوی عرصه رقابت برای این دوره از انتخابات را شکل دهد. گروه پژوهش های خبری ایرنا بر آن است که به طور مستمر به پایش و بررسی فضای سیاسی-رسانه ای در ۶ ماهه منتهی به انتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ بپردازد. بر همین مبنا موضوع ها و رویدادهایی را که از ابتدای زمستان امسال در این فضا بازتاب داشته است، مورد واکاوی قرار می دهیم. طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری مجلس به نظر می رسد مهمترین و در عین حال پرمناقشه ترین موضوع که این روزها پیرامون انتخابات ۱۴۰۰ در کانون توجه است و چه بسا ممکن است کلا روند انتخابات را تحت تاثیر قرار دهد، طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری در مجلس است. مجلس یازدهم از همان ابتدای شروع به کار خود با وجود اولویت های های دیگر از جمله تعیین تکلیف بسیاری از طرح های اقتصادی و معیشتی و در حال حاضر نیز تمرکز بر بررسی بودجه سال آینده، طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری را در دستور کار خود قرار داد. بطوری که هنوز دو ماه از عمر این مجلس نگذشته بود؛ یعنی ۲۶ مرداد ماه طرح مذکور در صحن علنی پارلمان اعلام وصول شد و به منظور بررسی جزئیات آن به کمیسیون شوراها و امورداخلی کشور ارجاع شد. این اصرار و تعجیل در حالی است که نزدیک به ۲ سال است که لایحه جامع انتخابات از سوی دولت به مجلس ارائه شده است. این لایحه که شامل انتخابات ریاست جمهوری، مجلس و شورای نگهبان، می شود، به دلیل اتمام عمر مجلس دهم به مجلس یازدهم موکول شد. اما این مجلس با ندیده گرفتن آن به نوعی دوباره کاری کرده و طرح اصلاح قانون انتخابات مختص ریاست جمهوری را رو کرد. طرحی که پس از انتشار متن اولیه آن انتقادات زیادی را حتی از سوی محافل سیاسی و رسانه ای همسو با جریان حاکم بر این مجلس برانگیخت. به طوری که روزنامه کیهان حدود یک ماه بعد از رونمایی از این طرح نوشت: طرحی که مشخص شده در بستری علمی و کارشناسی نبوده و بیشتر به یک بیانیه سیاسی می‌ماند تا طرحی برای قانون شدن. این طرح با اصلاحاتی در جلسه علنی روز ۲۷ مهرماه اعلام وصول شد و در دستورکار قرار گرفت. نمایندگان یازدهم آبان‌ماه کلیات آن را در صحن علنی تصویب کردند. از دوازدهم آذرماه نیز رسیدگی به جزییات این طرح در مجلس آغاز شده و به تدریج بندهایی از آن به تصویب می رسد. با وجود آن که مجلس تلاش می کند برخی از اشکالات وارده بر این طرح را مرتفع کند، اما جالب است که انتقادات نه تنها کمتر نشده بلکه شدت هم یافته است. چراکه به اعتقاد شماری از تحلیلگران سیاسی این جرح و تعدیل ها در راستای افزایش مشارکت مردم که خواست و دغدغه همه دلسوزان نظام است، نمی باشد. همچنین برخی دیگر از ناظران معتقدند بهتر بود در شرایط کرونایی مجلس برای افزایش مشارکت بر پیدا کردن راه های انتخابات غیرحضوری متمرکز می شد. به نظر می رسد به رغم تداوم انتقادات از سوی جریانات مختلف سیاسی مجلس عزم خود را جزم کرده است تا این طرح را به انتخابات ۱۴۰۰ برساند. در حالی که بر اساس برخی از پیش بینی ها احتمال توقف آن در شورای نگهبان و نرسیدن به انتخابات ۲۸ خرداد بسیار است. به عنوان نمونه عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان روز ۲۶ آذر در گفتگویی رسانه ای اظهار داشت: معتقدم برخی بندهای آن اشکال دارد. همچنین نجات الله ابراهیمیان حقوقدان و عضو پیشین شورای نگهبان ضمن این که طرح مجلس را مغایر قانون ارزیابی کرده، گفته است به نظرم شورای نگهبان آن را رد خواهد کرد. مهم ترین محورهای انتقادات طرح مجلس یازدهم انتقادات بسیاری را از سوی جریان های مختلف سیاسی در پی داشته است. این انتقادات حول محورهای مختلفی مطرح شده اند، اما عمده ترین آن ها عبارتند از: بی توجهی به نقش و جایگاه احزاب، تعیین شروط جدید برای نامزدهای انتخاباتی، مغایرت با قانون اساسی، داشتن شائبه های جناحی و سیاسی و محدود کردن مشارکت مردمی. در ادامه و ذیل هر یک از محورها، برخی از مصادیق انتقادی مطرح شده از سوی جریان های سیاسی اعم از اصلاح طلبان، اصولگریان و میانه رو ها مرور می شود: بی توجهی به جایگاه و نقش احزاب حمیدرضا ترقی عضو حزب موتلفه اسلامی در این باره به ایرنا گفته است: در طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری به احزاب بهایی داده نشده و جایگاه احزاب در ویژگی‌ها و شرایط نامزد ریاست جمهوری گنجانده نشده است و مشکلات چون گذشته پا برجا است. به گزارش ایرنا، امیرمیثم نیکفر عضو شورای مرکزی جامعه جوانان متحد اسلامی گلایه کرده است که مجلس نسبت به نقش احزاب در انتخابات که طبق قانون اساسی مهم ترین نقش را در تبیین، تدقیق و تشریح انتخابات را دارند کاملا بی توجه بوده و دغدغه‌ها و نظرات احزاب را در قانون فوق لحاظ نکرده است. شروط مربوط به نامزدهای ریاست جمهوری ناصر ایمانی تحلیلگر اصولگرا در گفت وگو با ایرنا در مورد این طرح گفت: با در نظر گرفتن شرایط ویژه برای نامزد رییس جمهوری به نوعی در پی معرفی یک اسلام شناس است که این صفات در حوزه ضرورت‌های رییس جمهوری نیست. به گزارش روابط عمومی حزب موتلفه اسلامی ، اسدالله بادامچیان دبیرکل حزب موتلفه اسلامی در این زمینه گفت: تعیین سن ۴۰ تا ۷۰ سال برای داوطلبان ریاست جمهوری صحیح نبود. زیرا مبنا برای تعیین رییس جمهوری، توانمندی و لیاقت و توانایی اداره مطلوب دولت است. سن نمی‌تواند مبنا برای محروم کردن ملت از توان رجال سیاسی و تجربه آموخته باشد. فرید شهاب عضو فراکسیون اصولگرایان خانه احزاب هم در این زمینه به ایرنا گفت: تعیین شرط ۷۰ سال در این طرح به صلاح نیست و اگر حذف شود بهتر است و باید شرایط دیگری از جمله توان جسمی و فکری افراد بالای ۷۰ سال در این طرح مورد توجه نمایندگان قرار گیرد. شائبه جناحی بودن طرح مجلس محمد مهاجری فعال رسانه ای اصولگرا در گفت وگو با ایرنا مطرح کرد: دوستان مجلس به بهانه اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری برای یک نفر قانون می‌دوزند. آنها همه چیزها را به سمت دو یا سه نفر می‌برند و در آخر هم با مصوباتی، یک فرد را مصداق این قانون قلمداد می‌کنند. مسیح مهاجری مدیرمسوول روزنامه جمهوری اسلامی نیز در یادداشتی در این زمینه که در همین روزنامه انتشار یافت، نوشت: مجلس یازدهم با اصلاحاتی که در قانون انتخابات ریاست جمهوری اعمال می‌کند، نه‌تنها تحولی در این قانون به وجود نمی‌آورد بلکه آن را در چارچوب تنگ منافع فردی و جناحی محصور خواهد کرد. ممانعت از مشارکت حداکثری مصطفی کواکبیان در گفت وگو با ایرنا با اشاره به مواضع رهبر انقلاب مبنی بر مشارکت و جذب حداکثری و دفع حداقلی در انتخابات گفت: اما تدوین کنندگان طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات ریاست‌جمهوری به این موضوع توجه ندارند. محدودیت‌های این طرح مغایر با خواسته رهبر انقلاب و قطعا بر مبنای رویکرد مشارکت حداقلی است. به گزارش ایرنا به نقل از روابط عمومی حزب کارگزاران سازندگی، اعضای شورای مرکزی این حزب در جلسه آنلاین شورای مرکزی این تشکل ، این مصوبات را گامی به سوی انتخاباتی یک طرفه و با حداقل مشارکت دانستند و ابراز امیدواری کردند که این روند از سوی شورای نگهبان اصلاح شود. مغایرت با اصول جمهوری اسلامی و قانون اساسی علی صوفی دبیرکل حزب پیشرو اصلاحات در گفت وگو با ایرنا در این خصوص گفت: نمایندگان مجلس با این طرح کلا در جهت حذف جمهوریت از قانون اساسی گام بر می‌دارند. احمد حکیمی‌پور دبیرکل حزب اداره ملت نیز در گفت وگو با ایرنا در همین زمینه گفت: این کار به پایه‌های قانون اساسی آسیب می زند. در قانون اساسی نامزدهای ریاست جمهوری از حقوق مساوی برخوردارند و قوانین عادی نباید نافی و ناقض آن باشند. آنچه که از محورهای های ذکر شده برمی آید به نظر می رسد انتقادات اصولگرایان بیشتر معطوف به بی توجهی طرح مجلس به نقش احزاب و تعیین سقف سنی برای نامزدهای انتخاباتی می باشد و دغدغه اصلاح طلبان بر ممانعت از مشارکت حداکثری و تضعیف جمهوریت و نقض قانون اساسی متمرکز است. در این میان میانه روهای منتسب به جریان های سیاسی مختلف، جناحی بودن طرح مذکور را مورد انتقاد قرار داده اند. با توجه به ابهام و اما و اگرهایی که طرح در دست اقدام مجلس در فضای سیاسی کشور ایجاد کرده، برای این دور از انتخابات بر خلاف ادوار پیشین که از همان ابتدا سیر قانونی مشخص داشتند، هنوز روندی ترسیم و تعریف نشده است. این تاخیر توانسته است راه را بر هرگونه برنامه ریزی و اقدام به ویژه برای جریان های غیرهمسو با تفکر حاکم بر مجلس یازدهم مسدود کند.
اسماعیل صباحی بیدگلی از پیشگامان و ادیبان پرآوازه سبک دوره بازگشت ادبی بود و در میان شاعران این سبک رتبه‌ای ممتاز داشت. او در سرودن انواع شعر طبع خود را آزموده و در شمار سخنوران بزرگ به خوبی از عهده ادای این مهم برآمد. همه او را سلیمان خوانده اند. تذکره نویسان و وقایع نگاران معاصر که وی را دیده یا از سروده های او چیزی به نقل آورده اند، جز این نام و شناسه برای او نمی شناسند. حاجی سلیمان صباحی بیدگلی یکی از آشناترین چهره های دوره بازگشت ادبی در پایان سده ۱۲ هجری است. او که پس از پیمودن مراحلی از تکامل ادبی در زادگاه خود بیدگل به مصاحبت شاعر نام‌آور عصر زندیه حاجی لطفعلی بیک آذر بیگدلی توفیق یافت، توانست در پرتو حمایت های بی دریغ این شاعر به نقطه اوج تکامل ادبی دست یابد و گوی سخنوری و گشاده زبانی را از همگِنان برباید. صباحی به مدد آذربیگدلی توانست به حلقه ادبی مشتاق اصفهانی راه یابد و با نشان دادن استعداد خارق العاده خود در سرودن غزل و قصیده، نام خویش را به عنوان یکی از نام آورترین پیشاهنگان دوره بازگشت ادبی در تاریخ ادبیات فارسی جاودانه سازد.(۱) زندگینامه سالروز تولد این شاعر به درستی روشن نیست. سلیمان صباحی بی گمان در بیدگل زاده شد و تمامی کودکی و نوجوانی و بیشتر عمر خود را در آنجا سپری کرد و جز سفری به مکه و سکونت مدتی در شیراز و سفرهای کوتاهی به قم، اصفهان و مشهد، ماندگاری و وابستگی نسبت به جایی برای او شناخته نشده است. بیدگلی به کمک ذوق خدادادی از همان نوجوانی بدون آنکه به طور ویژه از استادی درس شعر و شاعری آموخته باشد، همانند بیشتر یا همه شاعران به خط شعر افتاده است. (۲) وی در اصل شاعری خویش را مدیون و مرهون استادی ندانسته و خود در تصویر این رویداد گفته است: بی ساز و برگ و همدمی از خامی / طمع افتاد همچو گرد به دنبال کاروان اختر گرجی شاعر و نویسنده عصر قاجار و معاصر درباره صباحی گفته است: «حاجی سلیمان به اکثر علوم رسمی مربوط به فن ریاضی مسلط بوده است.» خطوط برجای مانده از عالمان آن دوران در اسناد مربوط به عصر صباحی و پس از آن نشان از رواج و گسترش بازار دانش و هنر در این ناحیه کویری دارد و نیز وقف نامه هایی که بر پایه آن کتاب ها و آثار علمی برای علما و طلاب قریه بیدگل وقف شده است. این معنی را می توان بر پایه اسناد موجود در بیش از ۱۰۰ سال پیش از تولد صباحی تا بیش از ۱۰۰ سال پس از مرگ او در بیگدل مسلم دانست. (۳) بر پایه گفته بزرگان آن دوران، مبنی بر مهارت صباحی در دانش ریاضی، پذیرش بی چون و چرای آن نخست اندکی دشوار می شود اما با عنایت به اینکه فصول این دانش در عصر شاعر و پس از آن از روی متن هایی مورد آموزش و بحث علمی قرار می گرفته که تدریس آنها در حوزه های علمی رواج داشته است، می تواند تا حدی قابل درک باشد. آنچه بیش از هر چیز مهارت یا آشنایی صباحی را نسبت به این دانش به ذهن نزدیک می کند به کارگیری برخی از اصطلاحات نجومی و ریاضی در سروده های اوست مانند این بیت که در آغاز قطعه ای برای دوست لاهیجانی خود آورده است: صبا اگر گذری افتدت به لاهیجان که هست میل / در آنجا مرا چو زهره به حوت آغاز شاعری بیدگلی بر پایه اسناد موجود پذیرفتنی است که صباحی پیش از آغاز دهه سوم عمر در همان زادگاه خود گام های بلندی را در فن شاعری برداشته و شعر او در سنجش پختگی، شایستگی طرح در محافل ادبی و ثبت در سفینه های اهل ذوق را به دست آورده باشد، موضوعی که پس از یک محاسبه کوتاه قابل دستیابی است. وی پس از آشنایی با آذر مدتی در اصفهان و برهه ای در کاشان و زمانی در قم زندگی کرده و میان آن ۲، انس و الفتی شگفت بوده است و در محافل خصوصی و ادبی سروده های خود را برای یکدیگر می خوانده اند. (۴) سروده هایی که به نام صباحی معرفی شده اند دیوان اشعار صباحی شامل ۶۷ غزل، ۲۵ قصیده، ۳ ترکیب بند، بیش از ۲۹ قطعه و ۱۰ تک بیت، ۱۰۳ ماده تاریخ، ۶ مثنوی کوتاه، ۵۳ رباعی است و همانطور که پیداست، وی در انواع شعر طبع آزمایی کرده است. صباحی در دیوان اشعار خود ۶۷ غزل دارد و مثل ادیبان، شاعران و سخنوران پیشین در زمینه دین، عرفان، اخلاق و عشق الهی به صورت صریح یا به شکل استعاری، اشعار خود را سروده است. قصاید صباحی هم از نظر همانند سازی با دیگر سخنوران شامل: مسایل دینی و مذهبی، توحید و رثا است و در مواردی هم این مطالب را در هم آمیخته و سروده خود را به پایان برده است. اشعار صباحی در میان گروه شاعران بازگشت ادبی، صباحی بیدگلی جایگاهی ممتاز دارد. وی در سرودن انواع شعر طبع خود را آزموده و در هر نوع سخن به خوبی از عهده ادای آن برآمده است. صباحی در غزل شیرین و لطیف خود به سخن سعدی و حافظ توجه دارد و در قصیده، آثار شاعران بزرگ سده های پنجم و ششم سرمشق اوست و چنانکه شعر او گواه است به تتبع آثار آنان کوششی فراوان داشته و به عظمت کار شاعرانی چون فرخی، سنایی و انوری به دیده حرمت می نگریسته است. به هر حال تاثیر وجود صباحی در تحول ادبی بر بنیاد شیوه شاعران پیشین انکارناپذیر است زیرا فتحعلی خان صبا، ملک الشعرای دوران فتحعلی شاه و سرسلسله گویندگان عصر قاجاریه و مروج هنر شاعری در آن دوره پرورده مکتب اوست. (۵) سبک و شیوه یکی از آرایه‌های چشمگیر در اشعار صباحی، تلمیح است. تلمیحات عصاره داستان های فرهنگی هستند و با مطالعه آنها می توان به محتوای فرهنگ قومی توجه کرد و چگونگی تلقی و برخورد تاریخی اقوام را با جهان و فراجهان دریافت. تلمیح و اشارات او بیانگر آگاهی و دانش او از قرآن و احادیث داستان های پیامبران، بزرگان و روایت های گذشتگان است. در اشعار او به داستان حضرت یوسف(ع) بیشتر از پیامبران دیگر اشاره شده است. افزون بر داستان های دینی، داستان های غنایی و عاشقانه فرهنگ و ادبیات فارسی مورد تلمیح و توجه شاعر بوده است. (۶) بویی دهد زیوسف گمگشته ام نشان / این پیرهن نهان که در این کاروان سپرد او از انواع آرایه های لفظی و معنوی برای ایجاد تصاویر زیبای هنری و خلق معانی جدید بهره گرفته است. انوع تشبیه، استعاره، جناس، تناسب و مراعات نظیر و ... در شعر او کاربرد بیشتری دارد. ترکیبات او نیز هرچند تازگی چندانی ندارد، گاه برای ایجاد خلق تصاویر و معانی جدید موثر و در خور تحسین است و از برخی آرایه های مشهور و متداول سبک هندی و عراقی همچون پارادوکس، استخدام، حس آمیزی و نشرهای گوناگون در شعر او خبری نیست. صباحی پختگی سبک خود را مدیون ممارست پیگیر در آثار سخنوران گران مایه شعر فارسی می داند به صورتی که سبک قصیده او در ثنای امام علی(ع) به پیروی از قصاید عنصری، فرخی و انوری سروده شده است. بی تردید آنچه صباحی را جاودانه کرده مرثیه و مدایحی است که در شأن پیامبر اکرم(ص) سرود. به خصوص ترکیب بند وی در وقایع عاشورا به واقع تکان دهنده و کوبنده است تا جایی که صباحی را با این ترکیب بند محتشم ثانی نامیده اند. اشعار صباحی به اندازه ای زبانزد خاص و عام بود که وی را «مجد شیوه شاعران باستان» نامیده اند. همچنین صباحی را از اساتید مسلم سرایش تاریخ می شناسند. (۷) منابع: ۱. از صبا تا نیما، یحیی آرین پور، شرکت سهامی کتاب های جیبی، تهران ۱۳۵۵ ۲. چراغان، محمدرضا وصاف بیدگلی به کوشش ایرج افشار، چاپ عکسی، فرهنگ ایران زمین، بی جا، ۱۳۵۸ ۳. دیوان صباحی بیدگلی، احمد کرمی، چاپ خواجه تهران، ۱۳۶۵ ۴. زیبایی شناسی سخن، بیان، میرجلال الدین کزازی، چ۱، چاپ علامه طباطبایی، تهران، ۱۳۶۸ ۵. دستگردی، وحید، مجله ارمغان، شماره ۲، تهران ۶. موحدی، عبدالله، صباحی بیدگلی پیشاهنگ نام آور دوره بازگشت، فصلنامه کاشان شناخت، شماره ۶، بهار و تابستان ۷. بیضایی کاشانی، پرتو، شرح حال صباحی بیدگلی کاشانی، مجله ارمغان، شماره ۲
جعفر شهیدی یکی از نامدارترین پژوهشگران ادبیات و تاریخ اسلام به شمار می‌رفت که در طول عمر پربرکت خود توانست علاوه بر تعلیم و تربیت دانشجویان، آثار بی‌بدیلی تالیف، تصحیح و ترجمه کند، همچنین از ایشان بیش از ۱۲۰ مقاله ارزشمند باقی مانده است.
با وجود دو ریسک مهم تحریم‌های بی‌سابقه و شیوع کرونا از فصل دوم سال جاری، بوی بهبود از وضعیت اقتصاد ایران به مشام می رسد. روزنامه ایران سه شنبه ۲۳ دی از کاهش انتظارات تورمی به ارائه گزارشی پرداخت و نوشت: پس از خروج یکجانبه امریکا از برجام در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، بخش نفت به عنوان موتوراصلی پیشرفت و توسعه به میزان قابل توجهی توان خود را از دست داد. از سوی دیگر کاهش صادرات نفت و محدودیت‌های بانکی به واسطه تحریم، درآمدهای ارزی کشور را محدود کرد، اتفاقی که موجب شد تا نرخ ارز قله‌های جدیدی را فتح کند و باعث افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و نرخ تورم شود. این درحالی است که از اسفند ماه سال گذشته شیوع کرونا نیز با تعطیلی و کاهش فعالیت کسب و کارها به خصوص در بخش خدمات که نیمی از تولید ناخالص داخلی کشور را دراختیار دارد، بیش از پیش اقتصاد ایران را منقبض کرد. آمارها و گزارش‌هایی که از ابتدای سال جاری منتشر شد حاکی از افزایش قابل توجه تعداد بیکاران و زیان سنگین بخش‌های اقتصادی کشور بود. اما با تمام این محدودیت‌ها، به نظر می‌رسد که از فصل دوم سال جاری و درمجموع عملکرد اقتصاد درنیمه نخست سال جاری، اقتصاد ایران درحال بازسازی و بازگشت به مدار بهبود است. انتظار تورم کاهش یافتبررسی فضای اقتصادی کشور در ماه‌های اخیر حاکی از کاهش انتظارات تورمی است. دراین ماه‌ها از یک سو تحولات سیاسی در آن سوی مرزها به خصوص انتخابات امریکا که به پایان یافتن سیاست فشار حداکثری علیه ایران منجر شد و امیدها را برای بازگشت امریکا به برجام و لغو تحریم‌ها زنده کرد و از سوی دیگر ثبات نسبی و روند نزولی نرخ ارز باعث شده است تا جامعه انتظار کمی برای تداوم رشد تورم داشته باشند. برهمین اساس طی ماه‌های اخیر ضمن افزایش جذب سپرده‌های بانکی میزان ماندگاری آن نیز بالا رفته است. موضوعی که نشان می دهد تمایل مردم برای نگهداری ریال بالا رفته است. این در شرایطی است که دراواخر سال گذشته و ابتدای امسال، میل به نگهداری ریال به شدت کاهش یافته بود و مردم تلاش می‌کردند ریال خود را به دارایی یا کالای دیگری تبدیل کنند تا بتوانند ریسک تورم را پوشش دهند و ارزش دارایی خود را حفظ کنند، اما براساس گزارش مراجع رسمی از جمله بانک مرکزی با فروکش کردن قابل توجه انتظارات تورمی این روند تغییر کرده است. آمارهای بانک مرکزی از افزایش ۳۶ درصدی مانده سپرده‌های بانکی در پایان شهریورماه ۹۹ نسبت به مقطع مشابه سال قبل حکایت دارد، به طوری که در پایان شهریورماه مانده کل سپرده‌ها به بیش از ۳۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۶ درصد و نسبت به پایان سال قبل ۱۷.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. بهبود شامخ کل اقتصاد ایرانطبق اعلام مرکز پژوهش‌های اتاق ایران شامخ (شاخص مدیران خرید) کل اقتصاد ایران در آذرماه امسال به ۴۷.۷۷ واحد رسیده که همچنان وضعیت رکود در فعالیت‌ها را نشان می‌دهد؛ اما شدت رکود آن نسبت به آبان (۴۵.۷ واحد) کمتر شده است. در این ماه شاخص مدیران خرید بخش صنعت نیز به ۴۹.۳ واحد رسیده که بعد از رکود آبان ماه (۴۷.۶۳)، سیگنال قوی‌تری را نسبت به بهبود فعالیت صنایع نشان می‌دهد. طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در آذرماه ۴۷.۷۷ به دست آمده است که نشان می‌دهد به‌طور میانگین طی سه ماه گذشته، نرخ کاهش کمتری در میزان فعالیت‌های اقتصادی وجود داشته است و روند نزولی شاخص کل طی ۶ ماه گذشته کمترین میزان کاهش در فعالیت‌ها را ثبت کرده است. نتایج نشان می‌دهد درحالی که در این ماه برخی فعالیت‌ها در بخش خدمات و کشاورزی با رکود بیشتری نسبت به آبان روبه‌رو بودند (تعطیلی سراسری بسیاری از مشاغل خدماتی در نیمه اول آذر)، اما ملایم‌تر شدن نرخ کاهش شاخص کل در آذر، به دلیل بهبود فعالیت‌ها در بخش ساختمان و صنعت است. شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده در آذرماه ۴۶.۱۳ است و نسبت به آبان (۳۹.۸۴) شدت کاهش آن بسیار کمتر است. شاخص میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در آذرماه ۵۱.۳ به دست آمده که نسبت به آبان ماه (۴۶.۱۱) روند افزایشی داشته و طی ۱۰ ماهه گذشته بیشترین مقدار خود را به ثبت رسانده است که چشم‌انداز روشن‌تری را برای ماه‌های پیش رو به همراه دارد. قیمت فروش محصولات تولید شده یا خدمات ارائه شده در آذرماه (۵۶.۷۳) نرخ افزایش بسیار ملایم‌تری را نسبت به روند ۸ ماهه خود از ابتدای سال داشته است که بیشتر به دلیل کاهش قیمت مواد اولیه وارداتی و کاهش تقاضای مشتریان است. شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده ۵۶.۳۸ است که طی ۷ ماهه اخیر بیشترین مقدار خود را به ثبت رسانده است، نشان‌دهنده انتظارات خوش‌بینانه و چشم‌انداز بهتر اقتصادی در دی‌ماه است. شتاب نرخ تورم کم شدهمچنین بررسی شاخص نرخ تورم مصرف کننده براساس آخرین اعلام مرکز آمار ایران درآذرماه امسال نیز گویای کاهش شتاب صعودی این نرخ است. به طوری که دراین ماه نرخ تورم نقطه‌ای به ٤٤,٨ درصد رسید که در مقایسه با ماه قبل ١,٦ واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم ماهانه آذر نیز به ۲ درصد رسیده که در مقایسه با ماه قبل، ٣.٢ واحد درصد کاهش داشته است. طبق تحلیل اقتصاددانان با توجه به توقف روند صعودی نرخ ارز درماه‌های آینده نیز انتظار تداوم روند نزولی نرخ تورم وجود دارد. رشد پول صفر شدیکی دیگر از سیگنال‌هایی که کاهش انتظارات تورمی را تأیید می‌کند، رشد صفر درصدی پول در آذرماه نسبت به ماه گذشته و همچنین کاهش ۱۰.۳ واحد درصدی رشد دوازده ماهه این متغیر در آذر ماه سال جاری (۶۹.۷ درصد) نسبت به رشد دوازده ماهه منتهی به آبان ماه سال جاری (۸۰ درصد) است که از کاهش سیالیت سپرده‌ها و ماندگار شدن بیشتر آنها حکایت دارد و خود علامت دیگری از کاهش انتظارات تورمی است. هم‌راستا و هم‌جهت با رشد متغیرهای عمده پولی در چند ماه گذشته، بر اساس ارقام مقدماتی، رشد نقدینگی و پایه پولی در پایان آذر ۱۳۹۹ نسبت به پایان سال قبل، به ترتیب به ۲۶.۶ و ۱۵.۵ درصد رسید که نسبت به رشد این دو متغیر در دوره مشابه سال قبل (۲۰.۲ و ۱۸.۳ درصد) به ترتیب ۶.۴ واحد درصد افزایش و ۲.۸ واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین رشد دوازده‌ماهه نقدینگی، حجم پول و پایه پولی در پایان آذر به ترتیب معادل ۳۸.۳، ۶۹.۷ و ۲۹.۷ درصد بوده است. آغاز دوره رونق نسبی با نگاهی به تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی کشور نیز شاهد تغییر مسیر اقتصاد هستیم. رشد اقتصادی بدون نفت در شش ماه اول سال جاری، نسبت به دوره مشابه سال قبل، مثبت ۱.۴ درصد و رشد اقتصادی با نفت در این دوره مثبت ۱.۳ درصد است. درهمین راستا مدیر اداره حساب‌های اقتصادی بانک مرکزی معتقد است که این رشد اقتصادی دلالت بر آن دارد که علاوه بر شروع دوره رونق نسبی، اقتصاد ایران مسیر بهبود و بازیابی توان از دست رفته خویش را می‌پیماید. به گفته علیرضا قائدی، خوشبخانه پس از هشت فصل رشد متوالی منفی، رشد ارزش افزوده گروه نفت و گاز در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰ معادل ۲۲.۲ درصد محاسبه شد. این در حالی است که رشد ارزش افزوده این گروه در فصل دوم سال قبل منفی ۵۰.۴ درصد بود. افزایش نرخ رشد ارزش افزوده این گروه در فصل تابستان، ناشی از افزایش تولید گاز طبیعی و میعانات گازی و همچنین صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی نسبت به دوره مشابه سال قبل بوده است. ضمن آنکه در فصل دوم سال جاری ۲.۳ واحد درصد از رشد تولید ناخالص داخلی ۵.۱ به علت افزایش ارزش افزوده گروه نفت و گاز حاصل شده است. به عبارت دیگر در فصل تابستان سال جاری ۲.۸ واحد درصد از رشد اقتصادی از محل سایر فعالیت‌های اقتصادی به غیر از گروه نفت و گاز ایجاد شده است. بنابراین هر چند نقش بخش نفت و گاز در رشد اقتصادی فصل دوم سال ۱۳۹۹ پررنگ بوده است، اما سهم بخش غیر نفتی در رشد دوره مزبور در مقایسه با بخش نفت بیشتر بوده است. طبق توضیحات وی، بر مبنای آمار حساب‌های ملی در نیمه نخست سال جاری و به ویژه فصل دوم سال ۱۳۹۹ می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که اقتصاد ایران پس از یک دوره رکود طولانی مدت طی سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ به ترتیب با رشدهای منفی ۵.۴ و منفی ۶.۵ درصد، در فصل دوم سال ۱۳۹۹ بهبود معنی‌داری در رشد تولید ناخالص داخلی را (معادل۵.۱ درصد) تجربه کرده است. در بررسی رشد ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ این نکته حائز اهمیت است که تمام گروه‌های عمده اقتصادی اعم از کشاورزی، نفت، صنایع و معادن و خدمات از رشد مثبت برخوردار بوده‌اند. این در حالی است که در فصل دوم سال ۱۳۹۸، به جز گروه کشاورزی (۹.۸ درصد) و صنایع و معادن (۰.۴ درصد)، سایر گروه‌های عمده اقتصادی با رشد منفی ارزش افزوده مواجه شده‌اند. بنابراین در تحلیل شرایط عمومی حاضر باید به این نکته توجه کرد که اقتصاد ایران در طول دو سال گذشته با نرخ رشد فصلی منفی و مستمر روبه‌رو بوده است. لذا رشد مثبت با نفت و بدون نفت ایجاد شده در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ و همچنین نیمه نخست سال جاری نویدبخش است. البته علیرغم رشد ۱.۳ درصدی تولید ناخالص داخلی در نیمه نخست سال ۱۳۹۹ نسبت به رقم مشابه سال قبل و ورود اقتصاد کشور به مرحله رونق نسبی اقتصاد، سطح تولید ناخالص داخلی به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰ در نیمه نخست سال جاری هنوز به میزان ۴.۷ درصد پایین‌تر از رقم مشابه در نیمه نخست سال ۱۳۹۵ است. اقتصاد ایران پس از حدوداً هشت فصل نزول مستمر، در نقطه عطفی قرار گرفته است که امید می‌رود با بهبود شرایط و فضای اقتصاد کلان، ظرفیت‌های خالی در بخش‌های مختلف اقتصاد به سرعت بازیابی و به کار گرفته شده و نهایتاً در مسیر بسط و گسترش قرار گیرد. رشد ۹۸ درصد صنایع مثبت شد براساس گفته‌های این مقام مسئول در بانک مرکزی، بخش صنعت در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ از وضعیت بهتری نسبت به فصل اول سال جاری برخوردار بوده است. در بخش صنعت، شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که حدود ۷۰ درصد ارزش افزوده بخش صنعت را پوشش می‌دهد، در سه ماهه اول، سه ماهه دوم و شش ماهه اول سال ۱۳۹۹ نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب ۱.۴، ۱۱.۹ و ۶.۸ درصد افزایش یافته‌اند. از مجموع ۲۴ رشته فعالیت عمده صنعتی در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ شاخص تولید ۲۱ رشته فعالیت با ضریب اهمیت ۹۸.۷ درصد، دارای رشد مثبت است. همچنین بیشترین سهم از افزایش شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی طی فصل دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب مربوط به رشته فعالیت‌های صنایع تولید مواد و محصولات شیمیایی، صنایع تولید فلزات اساسی و صنایع تولید وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم تریلر بوده است. به نحوی که این سه رشته فعالیت در مجموع ۷.۵ واحد درصد از رشد شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی ۱۱.۹ درصد را در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ به خود اختصاص داده‌اند. انتظار بهبود بخش خدماتقائدی همچنین یادآور شد: ارزش افزوده گروه خدمات به قیمت‌های ثابت ۱۳۹۰ در فصل اول و دوم سال ۱۳۹۹ به ترتیب دارای رشد ۱.۸- و ۱.۴ درصد بود. در سه ماهه دوم سال ۱۳۹۹ اکثر رشته فعالیت‌های گروه خدمات رشد مثبت داشتند. در واقع با بررسی سری زمانی ارقام حساب‌های ملی به این نتیجه می‌رسیم که بخش کالایی اقتصاد با بخش خدمات ارتباط و همبستگی مستقیم دارند. در هرصورت امیدواریم با بهبود وضعیت تولید بخش کالایی اقتصاد، وضعیت ارزش افزوده گروه خدمات که شامل مبادله کالاها، حمل و نقل، انبارداری، خدمات حرفه‌ای کسب و کار، خدمات مستغلات و سایر رشته فعالیت‌های مرتبط با این گروه است بهبود یابند. نفت خام توسعه اقتصادی ایران
تشکیل شورای انقلاب اسلامی یکی از نخستین اقدام‌های عملی در جهت اداره کشور و تاسیس بالاترین نهاد تصمیم‌گیری به شمار می‌رفت که به نقطه عطفی برای نهضت اسلامی تبدیل شد چراکه تا قبل از آن تاریخ، نیروهای انقلاب نمی‌دانستند که انتقال قدرت از رژیم پهلوی به جمهوری اسلامی چگونه صورت خواهد گرفت. سال های ۱۳۵۶ و ۱۳۵۷ خورشیدی را باید از پرماجراترین و پرآشوب ترین دوران انقلاب اسلامی به شمار آورد. اقدامات رژیم پهلوی و عدم پاسخگویی شخص محمدرضا پهلوی سبب شد تا گروه ها و احزاب مختلف سیاسی در کنار امام (ره) حول یک هدف یعنی براندازی رژیم پهلوی گرد هم آیند. این رویدادها به همراه حضور گسترده مردم تبدیل به جنبش انقلابی فراگیری شد که پایه‌های رژیم را نشانه گرفته بود. بنابراین بعد از ضعیف شدن نهادهای وابسته به پهلوی، فکر تشکیل یک شورا در میان گروهی از انقلابیون شکل گرفت و این طرح با امام(ره) در میان گذاشته و با موافقت ایشان شورای انقلاب تشکیل شد. اعلام تشکیل شورای انقلاب در آن برهه زمانی به خوبی نشان از هوشمندی رهبر انقلاب داشت، چراکه درست در زمانی این تصمیم گرفته شد که رژیم پهلوی در آخرین نفس های خود، همه راهکارها را برای حفظ قدرت امتحان می‌کرد و حامیان منطقه‌ای و بین المللی نیز در این راه از هیچ تلاشی دریغ نداشتند. بنابراین چند ماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی امام (ره) فرمان تشکیل شورای انقلاب را صادر کردند و در نامه ای به شهید آیت الله بهشتی نوشتند: وقت دارد، سپری می شود و من خوف آن دارم که با عدم معرفی اشخاص، مفسده پیش آید. بنا بود به مجرد آمدن ایشان (آیت الله مرتضی مطهری) با اشخاص مورد نظر یکی یکی و جمعی ملاقات کنید و نتیجه را فوراً به این جانب اعلام کنید. نگرانی و عجله امام(ره) در این نامه به خوبی اهمیت این شورا را نشان می‌دهد. این شورا پس از تاسیس وظیفه داشت تا شرایط تأسیس دولت انتقالی را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد. این را از پاسخ امام(ره) در ۱۸ دی ۱۳۵۷ خورشیدی به نماینده رییس جمهوری فرانسه که حامل پیامی از جانب کارتر بود، می توان فهمید. ایشان فرمودند: اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود، راهی جز این نیست که نظام شاهنشاهی که قانونی نیست، کنار برود و ملت را به حال خود باقی بگذارند، تا من یک شورای انقلاب تأسیس کنم از اشخاص پاکدامن، برای نقل قدرت؛ تا امکانات مناسب جهت حکومت مبعوث ملت انجام گیرد. چگونگی تشکیل شورای انقلاب آیت‌الله بهشتی یکی از شناخته شده و مورد اعتمادترین روحانیونی بودند که در اوایل آبان ۱۳۵۷ خورشیدی به حضور امام(ره) در پاریس رفتند و دغدغه‌های خود را برای اداره امور کشور با ایشان در میان گذاشتند. به روایت آیت‌الله بهشتی، برای امام(ره) ۲ مطلب مطرح بود: یکی افرادی که بتوانند در ایران با حضورشان به همگانی‌تر شدن وگسترده‌تر شدن حرکت اجتماعی شتاب بدهند و یکی افرادی که پس از پیروزی بتوانند در اداره جامعه نقشی بر عهده بگیرند. پس از آیت‌الله بهشتی، آیت‌الله شهید مرتضی مطهری از افراد مورد اعتماد امام(ره) که از او به‌عنوان ایدئولوگ انقلاب نام می‌بردند، خدمت ایشان می‌رسند و پیشنهاد می‌کنند، نام این گروه را شورای انقلاب بگذارند که مورد موافقت امام(ره) قرار گرفت. بدین ترتیب این نهاد پیش از پیروزی انقلاب به صورت مخفی تشکیل شد.(۳) تشکیل شورا که چندماه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مقدمات آن فراهم شده بود در ۲۲ دی ۱۳۵۷ خورشیدی با فرمان امام(ره) آغاز به کار کرد. این شورا برای تحقق اهداف اسلامی از افرادی باصلاحیت و متعهد تشکیل شد. باید اذعان کرد که تشکیل این شورا نقطه عطفی برای نهضت اسلامی به شمار می رفت چراکه قبل از آن نیروهای انقلاب نمی دانستند، انتقال قدرت چگونه صورت می گیرد و بسیاری از فرصت طلبان می خواستند در نبود افرادی که بتوانند اداره امور را در دست بگیرند به نظام ضربه بزنند اما امام (ره) با مشورت افراد باصلاحیتی مانند آیت‌الله مطهری توانستند با ایده تشکیل این شورا، برنامه های آینده حکومت اسلامی را مدون کنند. به دنبال این اقدام امام(ره) و اعلام رسمی موجودیت شورای انقلاب، عوامل رژیم در تلاش بود تا از هویت اعضای آن اطلاع یابند که موفق به شناسایی آنان نشدند زیرا شورا در ابتدا تشکیل خود، هفته ای یک بار و سپس ۲ بار، به طور مخفی در منازل افراد تشکیل جلسه می داد. تصمیمات اتخاذ شده در این جلسات بلافاصله با امام(ره) در میان گذاشته می شد و پس از کسب تکلیف، به مرحله اجرا در می آمد. بنابراین وجود این شورا پیش از پیروزی انقلاب و حتی در ماه‌های آغازین پس از پیروزی به جهت مسایل امنیتی فاش نشد و این شورا در ابتدا به صورت محرمانه و غیر علنی فعالیت می‌کرد. اعضا شورای انقلاب ریاست این شورا در ابتدا برعهده آیت الله مرتضی مطهری بود اما با شهادت وی ریاست آن به آیت الله طالقانی منتقل شد. پس از پیروزی انقلاب و تشکیل دولت موقت، حسن حبیبی، عباس شیبانی، ابوالحسن بنی صدر، احمد جلالی و حبیب الله پیمان نیز به جمع اعضای شورای انقلاب افزوده شدند. در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ خورشیدی و با استعفای دولت موقت با ادغام دولت در شورا، اعضای جدید شورا نیز انتخاب شدند از جمله این افراد می توان به آیت الله خامنه ای، آیت الله هاشمی رفسنجانی، محمد جواد باهنر، آیت الله مهدوی کنی، آیت الله محمد بهشتی، معین فر، عزت الله سحابی، علی‌اکبر معین‌فر و شهید قدوسی اشاره کرد. این شورا در مدت کوتاهی از فعالیت خود توانست به موفقیت های چشمگیری در سروسامان دادن به مسایل کشور دست یابند. اهداف و اقدامات شورای انقلاب اسلامی تشکیل این شورا نخستین اقدام عملی در جهت اداره کشور به شمار می رفت زیرا علاوه بر اینکه زمینه انتقال حکومت از سلطنت به جمهوری اسلامی را فراهم آورد، حتی در همان زمان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بسیاری از مشکلات مردم را سروسامان داد. از اقدامات مهم شورای انقلاب در ابتدا تشکیل آن، می توان به مذاکره با مقامات نظامی نیروهای مسلح، دیدارهای دیپلماتیک، ترتیب دادن مسافرت بختیار به پاریس برای دیدار با امام(ره)، مأموریت راه اندازی نفت و انتخاب رییس دولت موقت اشاره کرد. همچنین در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب مهندس مهدی بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت پیشنهاد و امام(ره) نیز وی را به عنوان رییس دولت موقت انقلاب منصوب کردند. از مهمترین اهداف شورای انقلاب اسلامی می توان به ساماندهی انقلاب و کمک به اداره کشور اشاره کرد. همچنین این شورا رهبری و تنظیم راهپیمایی‌های مردمی را نیز برعهده گرفت. برای نمونه پس از راهپیمایی‌های بزرگ عیدفطر و دیگر راهپیمایی‌های بزرگ ضرورت داشت تا به‌صورت مشخص، ستادی برای هدایت و نظم دادن به این جریانات بزرگ و خودجوش مردمی ایجاد شود. مهمترین تجلی این برنامه‌ریزی ستادی از طرف شورای انقلاب در ۲ راهپیمایی رفراندوم در روزهای تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷ خورشیدی خود را نشان داد. این راهپیمایی‌ها بدون هیچ‌گونه آسیب و درگیری به‌قدرت‌نمایی بزرگ ملت تبدیل شد. ضربه زدن به بقایای رژیم پهلوی از دیگر اهداف این شورا بود. زیرامحمدرضا پهلوی آخرین تلاش ها را برای استمرار رژیم سلطنت انجام می داد و قدرت های حاکم بر منطقه هم در تلاش بودند، راه حل مناسبی که با منافع خود تطبیق داشته باشد، بیابند. بنابراین همه نیروهای مخالف انقلاب به تشکیل حکومت بختیار رضایت دادند و به توافق رسیدند تا بدین ترتیب به نحوی شعله های انقلاب خاموش سازند. اما تشکیل این شورا ضربات مهلکی بر پیکر نیمه جان رژیم پهلوی وارد ساخت. انجام گفت‌وگو با نظامیان و سیاستمداران داخلی، گفت‌وگو با دیپلمات‌های دیگر کشورها، تجزیه و تحلیل امور داخلی و ارایه آن به نخبگان و رهبر انقلاب، زمینه‌سازی برای بازگشت امام خمینی(ره) به ایران و تشکیل کمیته استقبال از دیگر فعالیت های این نهاد پیش از آمدن امام(ره) به ایران بود. بدین ترتیب این نهاد که مسوولیت قوه قانون‌گذار و اجرایی را بر عهده داشت، توانست قبل و بعد از پیروزی انقلاب نقش مهمی را در عرصه سیاسی کشور ایفا کند. تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک ها، سامان بخشیدن به دادگاه های انقلاب، برگزاری همه پرسی در ارتباط با نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی، تصویب آیین نامه های مجلس خبرگان و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی از دیگر اقدامات موثر این نهاد انقلابی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به شمار می رفت. پایان کار شورای انقلاب اسلامی سرانجام با شروع کار مجلس در هفتم خرداد ۱۳۵۹ خورشیدی و تشکیل شورای نگهبان و دیگر نهادها، مسوولیت و ضرورت وجودی شورای انقلاب به پایان رسید. البته آخرین جلسه شورا در ۲۶ تیر ۱۳۵۹ برگزار شد. که در آن جلسه حسن ابراهیم حبیبی سخنگوی شورای انقلاب گفت: امروز با رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و کامل شدن اعضای شورای نگهبان و تصویب قانون اساسی، کار شورای انقلاب که تاکنون وظیفه قانونگذاری را بر عهده داشت، نیز به پایان رسید. منابع: ۱- صحیفه امام؛ ج ۴، ص ۳۰۷ ۲- صحیفه امام؛ ج ۵، ص ۳۷۷ ۳- برگرفته از کتاب یک‌سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن ۱۳۵۶ تا بهمن ۱۳۵۷) نوشته روح الله حسینیان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ ۴- مجید سائلی کرده ده، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴. صفحه ضمائم.
مسعود علی‌محمدی از جمله شهدای هسته‌ای ایران بود که مورد هدف حمله ناجوانمردانه اقدامات تروریستی قرار گرفت. این شهید والامقام تا لحظه شهادتش در نهایت خلوص از آن چه در توان داشت در جهت پیشرفت روز افزون کشور در زمینه پژوهش، آموزش و مدیریت علمی دریغ نورزید. وقوع اقدامات تروریستی علیه کارشناسان هسته ای دارای سوابق متعددی در ایران و دیگر کشورها است. از اوایل دهه ۷۰ سده بیستم تاکنون چندین تن از دانشمندان هسته ای در کشورهای مختلف هدف حمله اقدامات تروریستی قرار گرفته اند. در ایران نیز در سال های گذشته شاهد ترور دانشمندان برجسته ای مانند مسعود علی محمدی بوده ایم. حمایت و حفاظت از متخصصان دانش هسته ای و پیشگیری از وقوع اقدامات تروریستی علیه آنها، صرف نظر از اینکه وظیفه ای اخلاقی و شرعی نسبت به اشخاصی است که با به خطر انداختن خود در پی تحقق آرمان های خدمت به افراد جامعه هستند، لازمه پیشرفت و توسعه علمی کشور و طبعا ترقی و افزایش رفاه و آسایش اجتماعی نیز است. شهید مسعود علی‌محمدی از دانشجویان نخستین دوره دکتری فیزیک و نخستین فارغ التحصیل دکتری فیزیک در ایران است. این شهید والامقام، ده‌ها مقاله ISI منتشر کرد. تخصص اصلی او ذرات بنیادی، انرژی‌های بالا و کیهان‌شناسی بوده است. زندگینامه شهید مسعود علی محمدی، فروردین ۱۳۴۰ خورشیدی در خانواده ای مذهبی در یکی از روستاهای شهرستان ایذه چشم به جهان گشود. او تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در همان شهر گذراند. مسعود از هوش و استعداد قابل توجهی برخوردار بود. وجود روحیه حساس، گشاده رویی و خوش خلقی از او شخصیتی دوست داشتنی ساخته بود و همین امر سبب جذب دوستان زیادی شد و بیشتر همکلاسی های علی محمدی به یاد دارند که وی از دانش آموزان ممتاز و کوشا و از بهترین شاگردان شناخته می شد. با وجود مشکلات فراوان در کنار تحصیل همگام و همراه پدر به فعالیت های کشاورزی می پرداخت، دوران جوانی مسعود، همزمان بااوج گیری تظاهرات و مبارزات ملت ایران شد، او با ایراد سخنرانی و برپایی نمازجماعت در دبیرستان به مبارزه و فعالیت در گروه های سیاسی می پرداخت، او ضمن عضویت در انجمن اسلامی دبیرستان، عضو نیروهای فعال مسجد جامع نیز بود و سعی در برپایی کلاس های عقیدتی و سیاسی داشت و در سنگر دبیرستان فعالانه ضمن تبلیغ و جذب نیروهای مومن به مبارزه با افکار انحرافی رایج آن زمان نیز می پرداخت. پس از پایان دوران متوسطه و اخذ مدرک دیپلم در ۱۳۵۸ خورشیدی به جهادگران پیوست و با تمام توان در خدمت محرومان قرار گرفت و در ادامه کمیته فرهنگی جهادسازندگی شهرستان ایذه را راه اندازی کرد و در این راستا به دایر کردن کتابخانه ای بزرگ در شهر و گسترش کتابخانه های موجود در شهر پرداخت. ضمن اینکه در این مدت تهیه و تکثیر نشریات، فیلم، اسلاید و دایر کردن کلاس های تابستانی آموزش قرآن می پرداخت و او کار فرهنگی را از بزرگترین امور می شمرد. با شروع جنگ تحمیلی، وی از جهاد استعفا و به سپاه پیوست و لباس سبز پاسداری را زینت بخش قامت استوار خود کرد و در همان ابتدا به عنوان مسوول پرسنلی پایگاه مشغول به خدمت شد. او به دنبال روزنه ای بود تا به جبهه برود و در نخستین فرصت فرمانده پایگاه را قانع کرد و به جبهه اعزام شد. شهید علی محمدی، ابتدا به عنوان نیروی تک‌رو در یکی از گردان ها مشغول به خدمت شد و در عملیات خیبر حضور داشت و به دنبال آن بنا به دستور مسوولان لشکر به عنوان مسوول تعاون و فرمانده گردان انصار لشکر ۷ ولیعصر (عج) مشغول به خدمت شد. فعالیت های علمی شهید علی محمدی، مدرک کارشناسی را از دانشگاه شیراز در ۱۳۶۴ خورشیدی و کارشناسی ارشد را در ۱۳۶۷ و دکتری فیزیک با گرایش ذرات بنیادی را از دانشگاه صنعتی شریف در ۱۳۷۱ خورشیدی، کسب کرد. او از دانشجویان نخستین دوره دکتری فیزیک در داخل ایران بود و نخستین شخصی است که در ایران دکتری خود را در فیزیک دریافت کرده و همچنین نخستین دانشجوی پسادکترا در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی بود. تخصص اصلی او ذرات بنیادی، انرژی‌های بالا و کیهان‌شناسی بوده‌است. با پژوهشگاه دانش های بنیادی یا مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات نیز طی سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۰ خورشیدی همکاری داشت. از جمله درس هایی ارایه شده توسط او می‌توان به مکانیک کوانتومی و الکترومغناطیس، مکانیک آماری، ذرات بنیادی و نظریه میدان‌های کوانتمی اشاره کرد. علی محمدی، یکی از برگزیدگان جشنواره بین‌المللی خوارزمی در ۱۳۸۶ خورشیدی بود و در پژوهش‌های بنیادی رتبه دوم را کسب کرد. وی از ۱۳۷۴ خورشیدی در دانشکده فیزیک دانشگاه تهران مشغول به تدریس پرداخت و عضو هیات علمی و ممیزه این دانشگاه نیز شد. او همچنین در مقاطع مختلف تحصیلی شاخه فیزیک در تربیت معلم، استاد راهنما و مشاور در پروژه‌های پایان‌نامه‌های مرتبط با علوم فیزیکی هم بود. تحقیقات پایان نامه دکتری وی در زمینه نظریه ریسمان انجام شد. بعدها خود وی از یکی مقالاتش که در دوره دکتری در خصوص مدل WZW با گروه (۳) SU در تراز k= ۳ نوشته بود به عنوان یکی از کارهای مهمش یاد کرد. وی تلاش‌های زیادی جهت راه‌اندازی پژوهشکده «فیزیک کاربردی» در دانشگاه علم و صنعت ایران کرد که به دلایلی این تلاش‌ها به نتیجه مطلوب نرسید. یکی از مهمترین دغدغه‌های او، همواره تعریف روندی قانون‌مند بر وجود ملاک ها و معیارهای علمی برای انتخاب مدیران علمی بود. از جمله مسوولیت‌های مدیریت علمی او می توان به ریاست گروه فیزیک، معاونت پژوهشی پردیس علوم و عضویت در هیات ممیزی دانشگاه تهران اشاره کرد. علی محمدی با تمام فعالیت‌هایش، یکی از پژوهشگران تراز اول فیزیک ایران بود. زمینه تحقیقاتی وی به طور عمده فیزیک انرژی‌های زیاد، مدل‌های حل پذیر، تا حدودی ماده چگال نرم و در اواخر، گرانش و کیهان شناسی بود. وی خرداد ۱۳۸۷ خورشیدی، به عنوان یکی از ۲ نماینده ایران در پروژه سزامی (مرکز تابش سینکروترون برای تحقیقات و علوم کاربردی در خاورمیانه) منصوب شد. پر ارجاع‌ترین مقاله وی نیز مقاله‌ای در مورد پروسه‌های کاتورهیی غیر تعادلی بود. حفاظت از دانشمندان در موقعیت های روزمره لازمه اعمال راهکارهای پیشگیرانه در موقعیت های روزمره دانشمندان شناخت و بررسی وضعیت هایی است که امکان دارد، آنها در آن موقعیت ها آماج حملات تروریستی قرار گیرند. تردیدی نیست که طراحی الگویی موثر برای حمایت از دانشمندان مستلزم شناخت ماهیت تهدیدات احتمالی است زیرا هر حمله تروریستی مشخصه ها و ویژگی های خاص خود را دارد و مقابله با آن نیازمند اقدامات دفاعی متناسب است. نظر به اینکه امروزه تروریست ها از ابزارهای پیشرفته و دانش روز استفاده می کنند، به کارگیری فناوری های نوین دفاعی در عرصه های مختلف از جمله سیستم های هشدار دهنده و آشکارکننده مواد منفجره، دوربین های نظارتی، سیستم های کنترل ورودی مجهز به کارت های الکترونیکی و غیره از ضرورت انکارناپذیری برخوردار است. نکته حائز اهمیت اینکه حتی اگر برخی از اقدامات حفاظتی به گونه ای محسوس انجام شود در صورتی که به شناسایی دانشمندان منجر نشود، قادر است تا تاثیر بسزایی در پیشگیری از اقدامات تروریستی داشته باشد زیرا برپایه برخی نظریات تروریست ها قبل از ارتکاب اقداماتشان شرایط و راه های ارتکاب جرم را مورد بررسی قرار می دهند از این رو مشاهده اقدامات حفاظتی و پیشگیرانه می توان آنها را از ارتکاب جرم منصرف کند. سرانجام شهید علی محمدی در ۲۲ دی ۱۳۸۸ خورشیدی درحالی‌که که قصد خروج از منزلش را داشت بر اثر انفجار یک بمب کنترل از راه دور ترور شد. در ۲۰ آذر ۱۳۸۹ خورشیدی، وزارت اطلاعات در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که موفق به دستگیری عامل این اقدام شده و در همین ارتباط اعترافات تلویزیونی فردی به نام مجید جمالی فشی از تلویزیون پخش شد که فرد یاد شده در آن به نقش خود در ترور شهید علی محمدی اعتراف کرد و گفت که آموزش‌های مورد نیاز برای این ترور را در سفری به سرزمین های اشغالی دیده و دوره‌هایی را زیر نظر مأموران موساد گذرانده است. پی نوشت: - کاربردهای صلح آمیز انرژی هسته ای، فصلنامه مطالعات سیاسی روز، سال سوم، شماره دوازدهم - بررسی و تحلیل برجام، غرسبان روزبهانی، مرتضی، شماره ۲۲۵
ویروس کرونا از آن چه در ابتدا فکر می‌شد پیچیده‌تر و سمج‌تر است. مرتب و منظم در حال جهش است و هر دم چهره تازه‌ای از خود نشان می‌دهد. حسین ایمانی جاجرمی جامعه شناس، دوشنبه ۲۲ دی با درج یادداشتی در روزنامه ایران نوشت: اما جامعه انسانی آن قدر که ویروس توان انعطاف و پذیرش شکل‌های جدید دارد، تاب آور و قابل انعطاف نیست. تا همین جا هم انواع محدودیت‌ها، قرنطینه‌ها و سختگیری‌ها بسیاری از کسب و کارها را به خاک سیاه نشانده و دامن فقر و بی‌چیزی را گسترده و شرایط به گونه‌ای رقم خورده که چشم‌انداز چندان امیدوار کننده در مقابل همه بویژه کشورهای فقیر و در حال توسعه نیست. انگلستان نخستین کشوری است که کشف گونه جهش یافته ویروس را اعلام و خبر از شروع دور تازه‌ای از قرنطینه سراسری را داده است. تقریباً همه کشورهای دنیا به تکاپو برای مقابله با شرایط جدید افتاده‌اند. دیر یا زود سروکله منحوس این ویروس در کشور ما هم پیدا خواهد شد و شاید هم شده و چاره‌ای جز آمادگی برای آن نیست. در حالی که پس از اعلام ساخت واکسن کرونا، جامعه خود را کم و بیش برای خلاصی از شرایط سخت کرونایی آماده می‌کند به احتمال زیاد تحمل دوباره سختگیری‌ها و قرنطینه‌ها برای مردم بویژه گروه‌های تهیدست و کم درآمد بسیار سخت و دشوار می‌شود. آدم‌های زیادی امیدوار به تغییر اوضاع هستند و اعلام این خبر که فعلاً خبری نیست کار آسانی نیست. اما در این شرایط دشوار هیچ راهی عاقلانه‌تر از گفتن واقعیت به مردم نیست، همان کاری که دولت انگلستان بی‌تعارف، کرد. با این حال تمامی سازمان‌های عمومی، یعنی همه آنهایی که خرج از کیسه بیت المال می‌برند و قرار است اهداف اجتماعی را دنبال کنند باید به کمک مردم بیایند. ممکن است بسیاری از کارکردهای معمول تعطیل شود و دستگاه‌های عمومی در شرایط اضطرار مأموریت‌های دیگری را دنبال کنند. ایران کشوری است که به برکت درآمدهای نفتی، خوب یا بد، صاحب دستگاه‌های اداری متعدد و زیادی هم در دولت و هم در خارج از آن است این لشکر بوروکراسی و تکنوکراسی از ظرفیت‌هایی است که می‌توان در دوران فعلی از آن استفاده کرد از فضاهای اداری گرفته تا منابع مالی در صورت لزوم باید در اختیار دولت قرار گیرد تا از عهده مدیریت دوران‌گذار از کرونای شدت یافته برآید. درهرحال همیشه نباید انتظار داشت که آدم‌های عادی خود را برای نهادها قربانی کنند و زمانی هم لازم است تا این فداکاری از سوی دستگاه‌های عمومی مختلف باشد. توجه به روحیه عمومی هم بسیار اهمیت دارد. در شرایط بحرانی وحدت فرماندهی نقش مهمی در موفقیت برنامه روحیه بخشی و بسیج عمومی دارد. یکی از مشکلات کشور صداهای متعدد و متناقضی است که کنشگران را دچار آشفتگی و پیشبرد سیاست را سخت می‌کند. به‌نظر می‌رسد در روزهای آینده رئیس‌جمهوری در سطح ملی، استانداران در سطح استانی و شهرداران و دهیاران در سطح محلی باید بر فعالیت‌های خود برای ارتباط بیشتر با مردم و گفت‌وگو با آنها از طرق مختلف بیفزایند.
ابوالقاسم سحاب یکی از پژوهشگران برجسته علوم انسانی در ایران به شمار می‌رفت که توانست در طول عمر خود خدمات بی‌بدیل در علم جغرافیا انجام دهد به گونه‌ای که وی را آغازگر تحول در جغرافیای ایران می‌دانند. ابوالقاسم سحاب یکی از بزرگترین جغرافیدانان ایران بود که آغازگر تحول در جغرافیای ایران نیز بوده است. وی آثار بسیار و ارزشمندی را در حوزه‌های تاریخ، فرهنگ، دین و جغرافیا منتشر کرد. از جمله این آثار می توان به تالیف کتاب‌های ارزشمند فرهنگ خاورشناسان، زندگانی شاه عباس کبیر و تاریخ مدرسه عالی سپهسالار همچنین ترجمه آثاری چون تاریخ قرآن، فلسفه و اسرار حج و تاریخ هنر اسلامی از زبان عربی و ترجمه کتاب ۶ جلدی «جغرافیای کارپنتر» از انگلیسی اشاره کرد. وی آثاری نیز درباره زندگی حضرت امام حسین(ع)، امام جعفر صادق(ع)، امام جواد(ع) و دیگر امامان و معصومین نوشته است. در ادامه به معرفی برخی از فعالیت های فرهنگی وی می پردازیم. این استاد نامدار خدمات بسیار ارزنده‌ای را در عرصه فرهنگ کشور انجام داد که از جمله آنها می توان تأسیس دبستان به سبک قدیم و جدید در تفرش، تأسیس کلاس اکابر در تهران، همکاری با مطبوعات و نگارش مقالات در نشریات آن روز همچون طوفان هفتگی، تهران، ستاره جهان، شفق سرخ، عصر گلشن و ...، تأسیس و افتتاح ۲ باب مدرسه در روستای فم و طرخوران از توابع شهرستان تفرش با همکاری اهالی منطقه و ... را نام برد. علاوه بر آن، سحاب موسسه‌ای ارزشمند و مانا به نام موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی نیز تاسیس کرد. تاسیس موسسه سحاب یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی این جغرافیدان نامدار، تاسیس موسسه سحاب بود که نخستین مؤسسه جغرافیایی و نقشه نگاری در ایران و منطقه خاورمیانه در ۱۳۱۵ خورشیدی است. انتشار انواع نقشه، کره، اطلس و دیگر انتشارات جغرافیایی برای نخستین بار در ایران حاصل کوشش‌های این مؤسسه و پایه‌گذاران آن بوده است و از همین رو می‌توان گفت که مؤسسه سحاب نقش زیادی در بالا بردن سطح دانش جغرافیا در کشور و شناسایی جغرافیایی ایران در جهان داشته است. این مؤسسه توانست، انواع نقشه‌ها و اطلس‌ها را به زبان‌های زنده دنیا منتشر سازد؛ به گونه‌ای که شمار کتاب‌ها، نقشه‌های طراحی، چاپ و منتشر شده از یک هزار و ۷۰۰ اثر فراتر می‌رود. سحاب علاوه بر صدها مقاله در مطبوعات داخلی و خارجی و دیوان شعر، بیش از ۷۰ جلد کتاب در زمینه علوم دینی، سیاسی و علمی از خود بر جای گذاشت که هرکدام از آن ها به گونه ای در مطالعه و تحقیق دانشمندان پس از وی موثر واقع شده‌اند. از آن جمله این آثاری می توان به زندگانی حضرت سیدالشهداء امام حسین(ع)، زندگانی حضرت امام علی بن موسی الرضا(ع)، تاریخ عصر جعفری یا زندگانی حضرت امام صادق(ع)، زندگانی حضرت امام موسی بن جعفر(ع)، زندگانی شاه عباس کبیر، مدرسه عالی سپهسالار، هنر اسلامی، فرهنگ خاورشناسان، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، کتاب فرهنگ نام بزرگان، تذکره دانشکده یا تذکرة الاسامی، کتاب شرح حال وزرای ایران، از علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه تا محمود حسابی (دست نویس)، تاریخ خجسته یا تاریخ زندگانی من (دست نویس در ۴ دفتر) و ... اشاره کرد. تاریخ هنر نقاشی در ایران یکی از آثار مهمی که سحاب آن را ترجمه کرد، کتابی با عنوان تاریخ هنر نقاشی در ایران محسوب می شود که عنوان اصلی آن «التصویر فی الاسلام عندالفرس» بود. نویسنده این کتاب زکی محمد حسن مصری است که آن را با توجه به کتاب‌های خطی و آثار هنری ایرانی در موزه‌های اروپایی و مصر در ۱۹۳۶میلادی جمع آوری کرد و در قاهره به چاپ رساند. جاستون وایت خاورشناس برجسته، پیشگفتاری در تایید آن نوشته است. ابوالقاسم سحاب برای نخستین بار این اثر را در ۱۳۲۸خورشیدی چاپ کرد و نظر به استقبال فراوان در سال‌های بعد چندین بار تجدید چاپ شد. یکی از ویژگی های این اثر نثر ساده، روان و زیبای آن است. نویسنده در متن این اثر، سیر پیدایش هنر نقاشی در ایران را به همراه اطلاعات تاریخی و جغرافیایی گرد می آورد. با توجه به این موضوع که تاریخچه نقاشی و ابزارهای آن به دوره انسان‌های ما قبل تاریخ و گستردگی فرهنگ‌ها باز می‌گردد و نمونه‌های اولیه نقاشی در ایران بیشتر شامل نقاشی روی سفالینه ها است، بدعت نقاشی روی سفال را بیشتر محققان به ساکنان اولیه فلات ایران نسبت می‌دهند. از اولین نمونه نقاشی‌های بر جای مانده از عهد کهن، نقاشی بر دیواره‌های غارهای لرستان است که به بیش از ۱۲ هزار سال پیش تعلق دارد. نقش‌های به کار رفته شده روی سفالینه‌ها عبارتند از شکل هایی از حیوانات و طبیعت که بسیار ساده و هندسی رسم شده‌اند. شاید یکی از دلایلی که باعث شد که سحاب به ترجمه آثار هنری روی بیاورد، علاقه وی به هنر و خوشنویسی بوده باشد. وی در ۱۵ سالگی، نزد میرزا عباسقلی یکی از خطاطان مشهور تفرش رفت و به فراگیری خط پرداخت و در مدتی اندک به نگارش خطوط نستعلیق، نسخ، ثلث و شکسته نستعلیق تسلط یافت. وی پس از عزیمت به تهران، آموختن خط را نزد ملک الخطاطین ادامه داد و خود به درجه استادی رسید. اطلس چهارده قرن هنر اسلامی یکی از آثار بی بدیل این جغرافیدان نامدار کتابی با عنوان اطلس چهارده قرن هنر اسلامی: هنر خوشنویسی از آغاز تا امروز به شمار می رود که به وسیله موسسه جغرافیایی سحاب منتشر شد. این کتاب که در طول حدود نیم سده تدوین شده به موضوع‌هایی چون هنر خوشنویسی، معماری، گچ‌بری، کاشی‌کاری، نگارگری و مینیاتور، تذهیب، پارچه‌بافی، فلزکاری، کنده‌کاری روی چوب و کاربرد خط در دیگر رشته‌های هنری می پردازد. در این مجموعه حدود چند هزار تصویر رنگی و سیاه و سفید، نقشه و پلان، پرسپکتیو، مقطع و مانند آن، از شاهکارهای گوناگون هنرهای اسلامی در سراسر جهان، همراه با شرح مختصری به ۲ زبان فارسی و انگلیسی جمع آمده و در جلد دوم این اثر به پیشینه خط از پیدایش تاکنون، انواع بسم‌الله با خطوط گوناگون، نمونه‌های خطوط و صفحاتی از قرآن‌های منسوب به ائمه اطهار(ع)، سنگ نبشته و حکاکی‌های روی فلز، نمونه خطوط خوشنویسان نامی شامل: خط کوفی قدیم، کوفی معقلی، کوفی مغربی، کوفی تزئینی، ثلث، مثنی، نسخ، محقق و ریحان، تعلیق و دیوانی، خط تفننی و همچنین خطوط برگزیده ۱۹۰ خوشنویس معاصر و در انتها، فهرست اعلام و فهرست منابع فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ترکی و … پرداخته شده است.نمونه خط‌های ارایه شده در این مجموعه را از موزه‌های مختلف داخل و خارج از ایران، منابع معتبر و نیز از مجموعه‌های خصوصی، با ذکر مأخذ، گردآوری کرده اند. سرور الفؤاد این پژوهشگر تاریخ و جغرافیا، آثاری در خصوص امامان و ائمه اطهار(ع) هم به رشته تحریر درآورده که می توان به سرور الفؤاد یا زندگانی امام جواد(ع) اشاره کرد. این اثر برای نخستین بار از طرف کتاب فروشی اسلامیه در ۱۳۵۶خورشیدی منتشر شد. سرانجام این استاد نامدار ۲۱ دی ۱۳۳۵خورشیدی در اثر بیماری قلبی دیده از جهان فروبست و در کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) در قم به خاک سپرده شد.
«علی قائدنیای جهرمی» روانشناس می‌گوید در برخی کشورها، پروتکل‌هایی به عنوان راهنما جهت گزارش‌دهی پیرامون خودکشی برای کلیه رسانه‌ها تهیه شده است. در ایران نیز پروتکل‌هایی را وزارت بهداشت جهت درج چنین اخباری تهیه کرده اما رعایت آن چندان به چشم نمی‌آید. اقدام به خودکشی یک رفتار خودآسیب رسان است که با قصد مرگ یا نمایش این قصد انجام می‌شود. جدا از بحث درباره دلایل خودکشی و مسائل آماری آن، انتشار اخبار مربوط به خودکشی نیز حایز اهمیت است و واقعیت این است که تاکنون مطالعات متعددی بر این نکته تاکید کرده‌اند که نحوه پوشش رسانه‌ای اقدام افرادی که خودکشی کرده‌اند، می‌تواند بر افزایش یا کاهش نرخ خودکشی تاثیرگذار باشد. با توجه به این بحث، روانشناسان نیز معتقد هستند طرح این مساله برای اولین بار به انتشار رمان «رنج‌های ورتر جوان» اثر گوته بازمی‌گردد. در آن زمان متوجه شدند که بعد از انتشار این کتاب آمار خودکشی افزایش پیداکرده است. از این رو اهمیت نقش و تاثیر گذاری رسانه‌ها برالگوهای رفتاری و عادتواره‌های افراد چنان است که در برخی از کشورها پروتکل‌ها و دستورالعمل‌هایی به عنوان راهنما جهت نحوه گزارش‌دهی رخدادهایی نظیر خودکشی تهیه شده است و از گزارشگران و مسوولان رسانه انتظار می‌رود بر اساس آن عمل کنند. بنا به اهمیت این موضوع پژوهشگر ایرنا نیز با «علی قائدنیا جهرمی» روانشناس، گفت و گویی انجام داده است که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید: لزوم آشنایی رسانه‌ها با نحوه گزارش دهی درباره وقایعی مثل خودکشی قائدنیا در خصوص نحوه گزارش دهی وقایعی مثل خودکشی گفت: بیشتر رسانه‌ها نمی‌دانند خبر خودکشی را چه طور منعکس کنند. برای مثال وقتی خبر خودکشی ناشی از جریان نهنگ آبی از سوی یک روانشناس روسی مطرح شد، هنوز حتی یک نفر در ایران به این نوع خودکشی دست نزده بود؛ با این حال برخی رسانه‌ها با جزییات مراحل آن را توضیح دادند. وی افزود: گزارش‌های خبری و مقالات مرتبط با خودکشی در رسانه‌ها طی سال‌های گذشته بحث انگیز بوده است. یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌ها مربوط به رمان «غم‌های ورتر جوان» است. در این رمان ورتر جوان به دلیل بی وفائی معشوق، با شلیک گلوله‌ای خودکشی می‌کند که پس از انتشار این رمان موارد متعددی از خودکشی به روشی مشابه در مردان جوان گزارش شد. همچنین کتاب «خروج پایانی» نوشته «درک همفری» نیز از جمله مواردی بود که پس از انتشارش منجر به افزایش موارد خودکشی با روشی مشابه در نیویورک شد. در ایران نیز نمونه‌هایی ازاین دست وجود دارد. برای مثال خودکشی یکی از افراد سرشناس در یکی از شهرهای کشور که بطور وسیعی توسط رسانه‌ها و جراید با بزرگ نمایی و تحریک احساسات عمومی گزارش شد و پس از آن موارد متعدد خودکشی با روشی مشابه در آن شهر اتفاق افتاد . این روانشناس افزود: به طور کلی هرچه میزان انتشار اخبار در مورد خودکشی بیشتر باشد، خودکشی نیز بیشتر اتفاق می افتد. پخش گزارش در شبکه‌های متعدد و برنامه‌های مختلف تلویزیون تاثیر بیشتری در میزان خودکشی خواهد داشت. بنابراین، پرهیز از انعکاس اخبار خودکشی می‌تواند در پیشگیری از رفتارهای تقلیدگرانه خودکشی کمک کننده باشد. انتشار خبر خودکشی این عقیده را که خودکشی روشی طبیعی برای حل مشکلات است، گسترش می‌دهد. همچنین انتشار مکرر و مداوم اخبار مرتبط با خودکشی اشتغال فکری در مورد خودکشی به ویژه در نوجوانان و جوانان را افزایش می‌دهد. قائدنیا گفت: نکته مهمتر این است که درج نادرست خبر خودکشی در رسانه‌ها، باعث ایجاد موج خودکشی می‌شود. در برخی کشورها، توصیه‌ها و پروتکل‌هایی به عنوان راهنما برای گزارش‌دهی پیرامون خودکشی برای کلیه افراد ذی ربط (روزنامه نگاران، سیاست‌گذاران، محققان و...) تهیه شده است. برای نمونه انجمن کانادایی پیشگیری از خودکشی (CASP) با همکاری خود خبرنگاران بیش از ۴۰ توصیه در این خصوص تدوین کرده‌است و در گزارشی از پایبندی ۶۵ تا ۹۵ درصدی مقالات منتشر شده به آن توصیه‌ها خبر می‌دهد. این توصیه‌ها شامل استفاده از زبان مناسب، تلاش برای کاهش لکه ننگ در مورد اختلالات روانی و ارائه اطلاعات در مورد گزینه‌های جایگزین خودکشی است. وی افزود: در ایران نیز پروتکل‌هایی توسط وزارت بهداشت جهت درج خبر در رسانه تهیه شده است، که متاسفانه میزان تبعیت از این پروتکل بسیار کم است و این باعث تبعات بعدی می‌گردد. توصیه هایی برای رسانه‌ها در نحوه پوشش دهی این گونه اخبار قائدنیا در توصیه به رسانه‌ها برای نحوه پوشش دهی اخبار مربوط به خودکشی گفت: به طور کلی توصیه می‌شود از انتشار عکس‌های برجسته متوفی یا اقوام وی و همچنین محتوای یادداشت‌های شخصی و یا جزییات زندگی متوفی خودداری شود. همچنین رسانه‌ها باید در بکارگیری واژگانی نظیر سرایت، افزایش، همه گیری خودکشی و.. خودداری کنند. بیان حدس و گمان در مورد دلایل خودکشی، رمانتیک کردن، ساده یا شکوهمند جلوه دادن خودکشی نیز باید حذف شود. وی افزود: رسانه‌ها بایستی عکس افراد را پس از خودکشی منتشر نکنند. جزییات روش خودکشی را شرح ندهند. دلایل ساده انگارانه برای اقدام به خودشکی را ارائه نکنند. از بزرگنمایی کردن و هیجان انگیز جلوه دادن اقدام به خودکشی بپرهیزند. اختلالات روانی و بحران‌ها را توسط متخصصین و کارشناسان تعریف کنند و از مردم بخواهند در صورت وجود چنین مشکلاتی به مراکز درمانی روانپزشکی و مراکز مشاوره مراجعه کنند. مراکز مشاوره تلفنی ۱۲۳ و ۱۴۸ و مراکز مشاوره خصوصی می‌توانند در مواقع بحرانی کمک‌رسان باشد. وی ادامه داد: تا آنجا که امکان دارد در برنامه های تلویزیونی مثال‌هایی از کسانی که بحران‌های زندگی (حوادث ناگوار) را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند، ذکر کنند. عواقب جسمی اقدام به خودکشی که منجر به مرگ نشده، از جمله آسیب مغزی در اثر خفگی، فلج و ... را تشریح کنند و در نهایت مراکز کمک رسانی مرتبط با خودکشی را نیز هنگام پخش اخبار خودکشی، معرفی کنند.