در باره «فریدریش روکرت»
به انگیزه یکصد و پنجاه و چهارمین سال درگذشت «فریدریش روکرت»، ایرانشناس آلمانی
او را پدر شرقشناسیِ آکادمیکِ آلمان میدانند. اگرچه زبانهای فارسی، عربی و ترکی را به بهترین حالت ممکن میدانست، اما هیچگاه به مشرقزمین سفر نکرد.
«فریدریش روکرت» (Friedrich Rückert) که در ۱۶ مه ۱۷۸۸ در شهر شواینفورت (Schweinfurt) متولد شد و در ۳۱ ژانویه ۱۸۶۶ در شهر کوبورگ (Coburg) درگذشت، اهل ایالت بایرنِ آلمان بود. جوانیاش که مصادف با اشغال آلمانی ازسوی ناپلئون بناپارت، امپراتور فرانسه بود، سرگرم سرایش اشعار میهنی و سیاسی بود.
پس از آنکه در دانشگاه ووتسبورگ آلمان، حقوق و بعد، زبانشناسی خواند، مدتی را در ایتالیا گذراند و در سال ۱۸۱۸ راهی اتریش شد. در وین بود که نخستین جرقههای آشناییاش با جهان شرق در او زده شد که البته سببساز آن، «یوزف فون هامر پورگشتال» (Joseph von Hammer-Purgstall) بود. این شرقشناس و ایرانشناس اتریشی که از پایهگذاران آکادمی علوم اتریش و موسسه ایرانشناسیِ آن است و غزلیات حافظ را هم به آلمانی ترجمه کرده است، در آن زمان شهرت بسیار داشت و به او فارسی و عربی آموخت.
تحت تاثیر همین برخورد، بخشهایی از شاهنامه فردوسی را به آلمانی ترجمه کرد. جز این روکرت، مجموعهای از غزلیات خود را با عنوان «رُزهای شرقی» (Oestliche Rosen) منتشر کرد که ملهم از «غزلیات شمسِ» مولانا جلالالدین محمد بلخی بود و تقریبا همزمان با «دیوان غربی-شرقیِ» یوهان ولفگانگ گوته منتشر شد که آن هم برگرفته از غزلیات حافظ است اما تا حدی در سایه آن قرار گرفت.
او دو سال بعد یعنی در سال ۱۸۲۴، فرازهایی از قرآن را به آلمانی ترجمه کرد که گفته میشود از حیث زبانشناسی، اثری قابل توجه در زبان آلمانی است. اگرچه ناگفته پیداست که نمیتواند مطابق با متن قرآن باشد اما همین اتفاق یعنی انتقال شعرگونه قرآن از عربی به آلمانی رخدادی شگفتانگیز بود.
«آنه ماری شیمل» (Annemarie Schimmel)، مولاناپژوه و شرقشناس آلمانی که خود را مدیون او میداند، در اکتبر سال ۱۹۹۵ و پس از انتشار کاملترین نسخه قرآنِ روکرت در همان سال، طی مقالهای که در روزنامه فرانکفورتر آلگماینه به چاپ رسیده است درباره این ترجمه معتقد است خواننده با مطالعه ترجمه روکرت علاوه بر تصویری که از سبک متن اصلی به دست میآورد، در مییابد که آیات قرآن میتوانند به گونههای مختلفی تفسیر شوند. همچنین در بخش دیگری نیز اشاره میکند بنا بر اعتقاد مسلمانان نمیشود یک «ترجمه» از قرآن ارائه داد؛ به نظر او ترجمه روکرت شروع خوبی برای ورود به این کتاب محسوب میشود.
در این اثنا یعنی در سال ۱۸۲۶، به دانشگاه ارلانگن (Friedrich-Alexander Universität Erlangen-Nürnberg) رفت و با آغاز تدریس شرقشناسی، این رشته را در دانشگاههای آلمان بنیان نهاد.
این ایرانشناس آلمانی اما جز این، برای سعدی کاری کرد کارستان؛ اشعار «گلستان» را به آلمانی برگرداند که البته سی سال پس از مرگ او نشر یافت. این اتفاق برای ترجمهاش از «بوستان» هم افتاد و وقتی متن کامل آلمانی آن انتشار یافت که او شانزده سال پیشش درگذشته بود. بیستوهفت سال پس از روکرت هم بود که ترجمه غزلیاتی شیخ شیراز به طبع رسید. قسمتهایی از «رباعیات» خیام و «هفت پیکر» نظامی را هم البته باید به آثار روکرت علاوه کرد.
روکرت که زبانهای شرقی دیگری چون سانسکریت، چینی، هندی، لاتین و یونانی باستان را به خوبی میدانست، در باب کیفیت ترجمههایش همین نکته کافی است که ترجمه او از «مقامات حریری» اثر قاسمبنعلی حریری چنان خوب بود که «سیلوستر دو ساسی» (Silvestre de sacy)، شرقشناس فرانسوی به دانشجویانش گفته بود، دیگر نیازی به خواندن متن عربی دشوار مقامات ندارند، زیرا ترجمه روکرت به خوبی مفهوم و حس آن اثر را به خوانندگان منتقل میکند.
زادگاه و کارگاه روکرت به ترتیب در شهرهای شواینفورت و کوبورگِ آلمان حفظ شده و به موزه بدل شده است. همچنین به نامش و یادش، بنیادی با نام «فریدریش روکرت» شکل گرفته که هر سهسال یکبار، جایزهای ادبی به برگزیدهای که طبق ضوابط آن است، اهدا میکند و در شهر کوبورگ مستقر است و میراث این ایرانشناس آلمانی را برقرار داشته است. در ایران نیز، یکصدویکمین شب از شبهای مجله بخارا به او اختصاص داشت که دوشنبه ۲۹ آبان ۱۳۹۱ در کانون زبان فارسی و با حضور «برند اربل»، سفیر وقت آلمان در ایران برگزار شد.
آنچه در ادامه میخوانید سه ترجمه از روکرت است؛ ابتدا ترجمه سوره اخلاص و بعد دو ترجمه از گلستان سعدی.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ﴿۱﴾
اللَّهُ الصَّمَدُ ﴿۲﴾
لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ ﴿۳﴾
وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُوًا أَحَدٌ ﴿۴﴾
Sprich: Gott ist Einer
Ein ewig reiner
Hat nicht gezeugt und ihn gezeugt hat keiner
Und nicht ihm gleich ist einer
بنیآدم اعضای یکدیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی بهدرد آورَد روزگار
دگر عضوها را نمانَد قرار
تو کز محنت دیگران بیغمی
نشاید که نامت نهند آدمی
-O ihr Gebornen eines Weibes
?Seid ihr nicht Glieder eines Leibes
,Kann auch ein Glied dem Weh verfallen
?Dass es nicht wird gefühlt von allen
,Du, den nicht Menschenleiden rühren
.Kannst auch den Namen Mensch nicht führen
دوش مرغی به صبح می نالید
عقل و صبرم ببرد و طاقت و هوش
یکی از دوستان مخلص را
مگرآواز من رسید به گوش
گفت باور نداشتم که تو را
بانگ مرغی چنین کند مدهوش
گفتم این شرط آدمیت نیست
مرغ تسبیح گوی و من خاموش
,Gestern sang ein Vogel in der Frühe
.daß mir Sinn und Fassung ging verloren
Einem meiner trauten Freunde kam wohl
,Mein entzücktes Rufen zu den Ohren
Und er sprach: Ich glaube nicht, daß also
.Könnt ein Vogel machen dich zum Toren
Doch ich sprach: Es soll auf seiner Stelle
.Jeder tun, wozu er ist erkoren
Schämen müßt ich mich als Mensch, ein Vogel
!Lobend Gott, und ich wie stumm geboren
مطالب مرتبط
تگها
مطالب پربیننده
- چگونه تشخیص دهیم یک تصویر با هوش مصنوعی ساخته شده؟
- آموزش کامل تهیه سبزه عید با تخم شربتی
- کاهش وزن علمی و بدون برگشت
- چگونه میتوان از اینستاگرام، تیکتاک و گوشیهای همراه فاصله گرفت؟
- کمبود چه مواد غذایی باعث افزایش ابتلا به افسردگی میشود؟
- چطور مامان بابای خودمان باشیم؟
- مادران تلفنهمراه خود را به کودکشان بدهند یا خیر؟
- چرا مردان در بیان احساسات خود موفق نیستند؟
- آیا در برزخ، شفاعت وجود دارد؟
- "همای سعادت" اسطوره یا واقعیت؟!
- گیاهانی که استرس خانه و محل کار را کاهش میدهند
- سیگارهای الکترونیک یک جایگزین توهم زا
- سونامی سالمندی، بحران پیش روی کشور
- درباره خانه عباسیان، شاهکار معماری ایران در کاشان
- درباره قنات بلده فردوس؛ بیبدیل در دل کویر
- درباره شغاب، گورستان دلاوران در بوشهر
- کاخ خسرو کرمانشاه؛ شکوهی به جا مانده از دوران ساسانی
- درباره پل ساسانی دزفول، کهنترین پل آجری جهان
- چگونه سینمای ایران به رکورد فروش ۱۰۰۰ میلیارد تومان رسید؟
- لذتبخشترین نماز
- درباره تذهیب و انواع آن
- چقدر برای شریک زندگیمان وقت بگذاریم؟
- مواد غذایی موثر در بهبود علائم یائسگی
- حضرت زهرا (س) و تاکید روی آموزش علم
- هشدار؛ چه پیامکهایی را باز نکنید
- اسانسهای دافع اضطراب را بشناسیم
- حضرت زهرا (س)، الگوی بیبدیل یک زن مسلمان
- درمان تورم کف و قوزک پا
- معرفی غذاهای سنتی ایرانی در شب یلدا همراه با تصاویر
- نحوه آموزش صبر و بردباری به کودکان
- قوانین کلاس و مدرسه
- قالب آماده و زیبای پاورپوینت(15)
- ۵ فیلم که همه زنان ایرانی باید تماشا کنند
- شعار سال ۱۴۰۱ «سال تولید، دانشبنیان و اشتغالآفرین»
- قالب زیبای پاورپوینت برای ارائه پروپوزال و دفاع رساله دکترا
- قالب پاورپوینت کادر دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی و طرح دار زیبا
- قالب پاورپوینت گرافیکی زیبا
- رنگ چشم هایتان درباره شما و اجدادتان چه می گوید؟
- قالب پاورپوینت گرافیکی جالب
- نمونه تدریس درس اول هدیه آسمان پنجم
- پورنوگرافی چیست و چه اثری بر مغز و رابطه جنسی دارد؟
- اندکی درباره درسپژوهی
- کتاب پسری که جادویی شد
- همه زائران سلطان
- قالب پاورپوینت
- معرفی کتاب
- دوستی با کتاب
- قالب پاورپوینت گرافیکی
- درباره محسن رضایی
- معرفی کتاب
- کتاب راهنمای کامل Interaction access
- درباره امیر کبیر
- کتاب پیوند زخم خورده
- کتاب آموزش علیه آموزش
- درباره فخرالدین عراقی
- خلاصه کتاب سواد بصری
- درباره محسن مهر علیزاده
- تورم به کدام سو میرود؟
- طغیان سرخک