محافظت از حقوق مادی و معنوی اختراع در مقابل سارقان، همواره در همه جای دنیا یکی از مهمترین دغدغه های مخترعان بوده است. سارقانی که نه چهره هایشان را می پوشانند و نه شبانه از دیواری بالا می روند. سارقانی که ممکن است یک دانشمند ، داور ، استاد دانشگاه و حتی یک مشاور ، دوست و دانشجو باشد.

به گزارش ایرنا، آنهایی که دستی بر آتش علم و فناوری دارند می گویند باید برای ارایه طرح و اختراع هنرمند بود یعنی به گونه ای طرح و اختراع را ارایه داد که تایید شود در عین حال به سرقت هم نرود.

سوال این است این هنر را چگونه باید به کار بست؟ خیلی ها می گویند برای پیشگیری از سرقت اختراع و بعد هم محافظت مادی و معنوی از همه حقوق آن یا باید قید ثبت اختراع را زد و یا باید در پروسه ثبت اختراع از ذکر جزئیات خودداری کرد.

دو ایده ای که معاون پارک علم و فناوری استان کهگیلویه و بویراحمد آن را به ضرر صاحبان طرح و اختراع می داند.

دکتر علی طیبی می گوید:اگر در هنگام ثبت اطلاعات و نوشتن اظهارنامه، اختراع به خوبی افشا شود ودر ادعاهایی که در مورد اختراع مطرح می شود همه مشخصات محصول و اختراع ذکر شود هیچ کس نمی تواند آن را به سرقت ببرد.

وی ادامه می دهد: اگر اختراع به صورت استاندارد ثبت شود هر کسی در هر زمانی از طرح استفاده کند، حق شکایت برای صاحب اختراع و طرح محفوظ است و فرد می تواند با شکایت حق مالکیت، حقوق از دست رفته و همینطورسود آن را برگرداند.

طیبی تاکید می کند: قوانین محکمی در این زمینه هم در ایران و هم در دنیا وجود دارد اما برخی به دلیل ترس از سرقت اطلاعات ، جزئیات را اظهار نمی کنند در حالی که وقتی ادعا تکمیل نباشد ممکن است افراد نتوانند در دادگاه و محاکم به همه حقوق خود دست پیدا کنند.

البته دغدغه های ثبت اختراع به پیشگیری از سرقت هم محدود نمی شود. پروسه ثبت اختراع پیچیدگی های دیگری هم دارد که البته در حال حاضر با تمهیداتی که پیش بینی شده برخی از آنها برطرف شده و یا از اولویت افتاده اند.

به عنوان مثال مساله داوری طرح و اختراع به خصوص برای افرادی که در شهرستانها زندگی می کنند دشواریهایی در پی دارد. برای بررسی این دشواریها نخست باید گریزی به پروسه ثبت اختراع بیندازیم.

معاون پارک علم و فناوری کهگیلویه و بویراحمد می گوید: اگر فردی طرحی داشته باشد و قصد ثبت آن به عنوان اختراع را دارد باید به صورت آنلاین به سایت اداره ثبت اختراع که مرکز آن در تهران است مراجعه کرده و وپس از ثبت درخواست و ،اظهار نامه ، اسناد و مدارک، مرجع استعلام داوری را انتخاب کند.

در گذشته یکی از مشکلات همین بود داوری در تهران انجام می شد وعلاوه بر هزینه های داوری، هزینه های دیگری برای مخترعان و صاحبان طرحها داشت آنچنان که گاهی افراد به رغم ارسال مدارک از پیگیری منصرف می شدند و همین خود به عاملی فساد زا تبدیل می شد زیرا با عدم پیگیری ممکن بود طرح ها دوباره مورد سو استفاده قرار بگیرند.

اما حالا برای حل این مشکل در استانهای مختلف مراجعی برای استعلام داوری مشخص شده اند که به عنوان مثال در استان کهگیلویه و بویراحمد، پارک علم و فناوری تنها مرجع رسمی داوری است که مخترعان می توانند در سایت آن را انتخاب کنند.

طیبی می گوید: پس از تکمیل مدارک و اطلاعات در صورتی که پارک علم و فناوری کهگیلویه و بویراحمد به عنوان مرجع داوری انتخاب شود ، کارشناسان اداره ثبت اختراع، مدارک را از طریق شبکه های مشترک برای استان ارسال می کنند.

وی با بیان اینکه فرایند داوری اصلی ترین بخش پروسه ثبت اختراع است ادامه می دهد: در استان داوران حاذقی وجود دارد که اگر ایده مورد نظر تایید شود جواب را به تهران ارسال می کنند و گواهی ثبت اختراع صادر می شود.

طیبی یادآوری می کند: اینکه کدام مرجع کار داوری را انجام می دهد در نتیجه نهایی تاثیری ندارد اما برای صاحبان طرح و اختراع اقدامی تسهیلگرانه محسوب می شود.

وی می گوید:به عنوان مثال کمترین مقدار هزینه داوری برای پارک علم و فناوری کهگیلویه و بویراحمد است در حالی که در کشور بین ۵۰۰ تا بیش از یک میلیون تومان بابت داوری دریافت می شود در استان برای افراد ۱۵۰ هزار تومان و اشخاص حقوقی و شرکت ها۳۰۰ هزار تومان است.

طیبی ادامه می دهد: افراد با انتخاب استان به عنوان مرجع داوری دسترسی راحت تری دارند و اگر داور سوالی داشته باشد هزینه های حضور و رفت و آمد کمتر خواهد شد و از سویی توجیه کردن داور راحتتر است و در چنین شرایطی پیگیری آسان تر است ضمن آنکه در صورت اعتراض به داوری حق اعتراض هم محفوظ است.

وی یادآوری می کند: در مرحله داوری از داوران قابل اعتماد استفاده می شود و بعد از ثبت، کشور و دنیا به آن اختراع و جزئیات آن دسترسی دارند.

طیبی می گوید: افراد برای بهره مندی از حق انحصار و مالکیت مادی و معنوی طرح و اختراع خود می توانند تا ۲۰ سال، مبلغی جزئی به صورت سالیانه پرداخت کنند.

وی درباره طرح هایی که قابلیت ثبت به عنوان اختراع را دارند هم می گوید: یکی طرح باید یا در دنیا جدید باشد و یا نسبت به نمونه مشابه حتما نوآوری و گام ابتکاری داشته باشد و در عین حال کاربرد صنعتی و واقعی داشته باشد.

طیبی یادآوری می کند: ثبت اختراع موضوعی مستقل از شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور است و در پارک علم و فناوری استان این امکان فراهم شده که برای افرادی که از طریق سایت درخواست دهند، جلسات مشاوره ثبت اختراع برگزار شود.

وی ادامه می دهد: در یک سال گذشته که استان به مراجع استعلام کشور پیوسته ، هشت پرونده به استان ارجاع شده که تعدادی داوری شده و تعدادی در حال انجام است.