کاوه گوهرین خالق هایکوهای ایرانی

کاوه گوهرین خالق هایکوهای ایرانی

 کاوه گوهرین نویسنده، شاعر و پژوهشگر ادبیات ایران به شمار می‌رود که با خلق آثاری مانند هایکوهای ایرانی، مجموعه اشعار خسرو گلسرخی و بی گزند از باد و باران به شهرت رسید.

کاوه گوهرین در یکم مهر ۱۳۳۴ خورشیدی در اهواز متولد شد. یکی از مهم ترین آثار وی مجموعه‌ای از هایکوها است که با عنوان هایکوهای ایرانی نخستین بار در آمستردام منتشر شد و پس از آن یک محقق و ادیب ایرانی به نام رضا خالصی این هایکوها را به انگلیسی ترجمه کرد و براساس ترجمه انگلیسی، یک شاعر هلندی این هایکوها را به هلندی برگرداند. این نویسنده نامدار در ۲۰۰۰ میلادی به دعوت پارلمان جهانی نویسندگان که مقرّ آن در بروکسل است و با میزبانی بنیاد هنر آمستردام راهی هلند شد و همچنین در هلند، بلژیک و آلمان سخنرانی‌هایی پیرامون ادبیات معاصر ایران ایراد کرد.

ماغ گوزن در جنگل خاموش مهم ترین هایکو گوهرین

شعر کوتاه یکی از رایج‌ترین قالب های شعر فارسی در سال‌های گذشته بود. بسیاری از شاعران با شعر کوتاه آغاز می‌کنند و بسیاری دیگر از شاعران که نسبتی با شعر کوتاه و قالب‌های نو نداشته‌اند نیز به شعر کوتاه روی آورده‌اند.  گسترش وسایل ارتباط جمعی و ظهور شبکه‌های اجتماعی نیز به رواج شعر کوتاه دامن زده است. سیروس نوذری یکی از پیشگامان شعر کوتاه که هایکوهای او نمونه‌هایی از بهترین شعرهای کوتاه فارسی است، درباره دلایلی فراگیری شعر کوتاه می گوید: یکی ظاهر سهل این نوع شعرهاست. به‌گونه‌ای که به‌نظر می‌آید هر شخصی می‌تواند این شعر را بگوید. یعنی خاطرم هست سال‌های اولی که من شعر کوتاه می‌گفتم بسیاری می‌گفتند که چهار تا عکس و تصویر از درخت و طبیعت گرفتن و ارائه دادن که کاری ندارد. این تلقی همچنان وجود دارد. درحالی‌که اگر مخاطب بخواهد شعر کلاسیک بگوید دست‌کم باید وزن را بشناسد و قافیه و عروض بداند و... اما برای شعر کوتاه به همین‌ها هم نیاز ندارد. همین تلقی ساده‌انگارانه سبب شده است که بسیاری به سراغ شعر کوتاه بروند. وی همچنین در خصوص بهترین شاعران این سبک می گوید: از میان شاعران شعر کوتاه سال‌های اخیر به‌ویژه آنها که هایکو می‌گویند، کارهای کاوه گوهرین به‌نظرم کارهای بسیار خوبی است. گوهرین کتابی دارد به نام «ماغ گوزن در جنگل خاموش» که یکی از بهترین مجموعه شعرهای کوتاه سال‌های اخیر است. شاعر با نزدیک شدن به جان روستا شعرهای سه‌خطی گفته است.

 

 

سومین دفتر از هایکوهای کاوه گوهرین با عنوان «ماغ گوزن در جنگل خاموش…» حاوی نزدیک به ۱۳۰ هایکو توسط انتشارات نوید شیراز منتشر شد بخشی از شعرهای این کتاب در قالب سن‌ریو هستند، وی درباره این مجموعه هایکوها گفت:‌ این قالب شعری به نوعی به کشف و شهود شاعر نسبت به پیرامون او اختصاص دارد. برهمین اساس این مضمون در شعرهای من نیز دیده می‌شود. البته سعی کرده‌ام از تکنیک هایکو بهره بگیرم اما حال و هوا و فضای ایرانی را برای مخاطب ایرانی در این هایکوها ایجاد کنم. قالب سن‌ریو  نیز از نظر تکنیک مشابه قالب هایکوست؛ اما از نظر مضمونی بیشتر به فضاهای طنز تلخ و سیاه گرایش دارد. بخش سوم شعرهای این مجموعه نیز در قالب «سن‌ریو» سروده شده‌اند. این کتاب سه بخش را شامل می‌شود. «روستا»، «جنگل» و «شهر» عنوان این سه بخش اند. وی در خصوص روی آوردن شاعران به شعر کوتاه بر این باور است که در زندگی ماشینی امروز شاعران باید با کمترین کلمات مقصود خود را بیان کنند. هرچند در زبان و ادبیات فارسی قالب «رباعی» را داریم، اما از آن‌جا که این قالب دارای وزن است، معتقدم هنگامی‌که می‌خواهیم در وزن ویژه‌ای مقصود خود را بیان کنیم، ممکن است محتوا از بین برود. برهمین اساس از قالب هایکو استفاده می‌کنم.

 گوهرین در کتاب خدای نامک دست به تجربه  خلق دفتری از هایکوهای ایرانی زده است. کتاب شامل پنجاه هایکو است و شاعر سعی کرده در بخش پایانی توضیحاتی در زمینه معانی مورد نظر بعضی از آنها بدهد که گاهی اشاره به آیه ای از قران دارد یا کلامی از بزرگی را مورد نظر داشته است، برای نمونه در زیر به یکی از این هایکوها که اشاره به آیه های قران دارند می پردازیم. به شوق دیدار تو/ گریبان دریده اند / دانه ها وهسته ….که برگرفته شده از آیه ٩٥ سوره انعام می باشد: "خداوند است شکافنده  دانه و هسته. "

ویژگی ها و اهمیت  بی گزند از باد و باران

بی گزند از باد و باران از دیگر آثار کاوه گوهرین است که توسط انتشارات نگاه منتشر شد. این کتاب تلاشی است، برای معرفی شاهنامه فردوسی که به نثر امروزی بازنویسی شده است. نثر روان اما استوار است و سبک نوشته به گونه‌ای است که روح داستانی، هنری و حماسی شاهنامه حفظ شده است. این پژوهشگر نامدار در این کتاب تمامی داستان های شاهنامه را به زبان نثر برگرداند. زبان این نثر روان و فاخر است و گوهرین راه طولانی پیمود تا توانست به این زبان و بیان فاخر در گزارش شاهنامه حکیم توس دست یابد. نثر انتخابی او ملهم از ادبیات منثور سده های ۵ و ۶ قمری است؛ از نظر محتوایی به برگردان اثر پرداخته و از لحاظ فرم نوگرایی هایی به کار برده است. ایده او در انتخاب نثری که گاه آهنگین است و گاه فخیم و گذشته گرا، جالب توجه است، به ویژه در جاهایی که کوشیده است، فحوای شعر فردوسی را به شعر نو بیاورد و شبیه ترین و نزدیک ترین کلام را برای ترجمه زبان او به کار گیرد. این کار باعث شده تا مجموعه شاهنامه فردوسی به نثر از بند ملال آوری احتمالی چنین نثری و تکرار مکررات دور شود.

 

در واقع کتاب «شاهنامه به نثر» کاوه گوهرین که متن کامل شاهنامه را به نثر و گاه به شعر نو درآورده است، بر آن بوده تا مخاطبانی سهل خوان‌تر را بیابد و آنها را با فحوای کلام و قصه های تاریخی و اسطوره ای شاهنامه آشنا کند؛ مخاطبانی که شاید کلام فردوسی را دشوار می بینند و با خواندن نثر خوشخوان این کتاب، ورودی سهل و ساده به جهان پیچیده و دشوار فردوسی خواهند داشت. از این جهت، کوشش کاوه گوهرین بازتاب دهنده زبان فردوسی نیست و با وجودی که در پاره ای از مطالب، قرائت شخصی جدیدی به دست داده، تصحیح هم به شمار نمی رود و به دنبال انتقال محتوای شاهنامه به زبان امروزی برای مخاطبان ناآشناتر با فردوسی است.

داستان دوستان گزیده ای از ۱۰ اثر کلاسیک ادب فارسی

داستان دوستان از دیگر آثار این محقق نامدار است که توسط انتشارات ققنوس به چاپ رسید. داستان دوستان شامل داستان‌هایی از رساله قشیریه (نوشته ابوالقاسم عبدالکریم قشیری)، شرح تعرف لمذهب التصوف (اثر اسماعیل مستملی بخاری یکی از قدیمی‌ترین متون صوفیانه)، کشف المحجوب (اثر ابوالحسن علی بن عثمان)، بستان العارفین و تحفه المریدین (اثر محمد بن جعفر طبسی نیشابوری) قابوس نامه، اسرار التوحید، تذکرة اولیا و داستان‌هایی از مقالات شمس است که گزیده آن را کاوه گوهرین با زبانی شیوا در این کتاب گردآوری و تصحیح کرده است.در این کتاب نویسنده می کوشد با ارایه نمونه‌هایی از داستان کوتاه ضرورت ایجاز و کوتاه‌نویسی در ادبیات منثور ایرانی را یادآوری کند. گوهرین بر این باور است که کوتاه و موجز بودن هر حکایت اشتیاق خواننده را برای مراجعه به اصل هر کدام از این ۱۰ اثر کلاسیک ادب فارسی ۲ چندان می کند. در انتخاب داستان ها بهترین و معتبرترین نسخ چاپی تصحیح شده مبنای کار قرار گرفته است.

مجموعه اشعار خسرو گلسرخی

یکی از مهم ترین فعالیت های فرهنگی وی این بود که پس از اعدام خسرو گلسرخی در ۲۹ بهمن ۱۳۵۲خورشیدی برای جلوگیری از پراکنده شدن آثار او اقدام به جمع‌آوری سروده‌ها و مقالات وی از میان اوراق مجلات و روزنامه‌های آن دوره کرد. کتاب مجموعه اشعار خسرو گلسرخی اثر کاوه گوهرین توسط انتشارات نگاه به چاپ رسیده است. گوهرین در خصوص اینکه از چه زمانی به فکر گردآوری، تدوین و انتشار مجموعه اشعار افتاده و اینکه چه چیزی وی را به جمع‌آوری این آثار تشویق کرده است، می گوید: ماجرا بازمی‌گردد به دوران نوجوانی من و آنگاه‌که در کلاس نهم دبیرستان درس می‌خواندم و سخت به دنبال شعر بودم...با سیاوش کسرایی حشرونشر یافتم، به‌گونه‌ای که تقریباً هر ۱۰ روز یک‌بار در منزل یا محل کار به دیدار ایشان می‌شتافتم، دریکی از این دیدارها که زنده‌یاد به آذین و سعید سلطان‌پور نیز بودند، سخن از خسرو و شعر او رفت و سیاوش با حسرت گفت ای‌کاش شخصی پیدا می‌شد تا نوشته‌ها و شعرهای پراکنده خسرو را جمع‌آوری و تدوین کند، دور نیست، روزی که بتوان آن‌ها را چاپ کرد. این‌گونه بود که این وظیفه سنگین به دوش من افتاد و من از سال ۵۳ یعنی تقریباً یک سال پس از اعدام خسرو و کرامت، سخت پیگیرانه به دنبال گردآوری و نوشته‌های خسرو اعم از شعر و نثر بودم.

 

 

ترجمه کشکول بهایی

از دیگر آثار این پژوهشگر خستگی ناپذیر ترجمه کتاب کشکول شیخ بهایی است. این اثر در واقع نام‌دارترین اثر بهایی است که مجموعه گران‌سنگی از علوم و معارف مختلف و آینه معلومات و مشرب بهایی محسوب می‌شود. انتشارات بوتیمار این اثر را با ترجمه گوهرین منتشر کرد. این پژوهشگر درباره‌ این‌که چرا با وجود ترجمه‌های متعدد از این اثر در زبان فارسی، باز آن را ترجمه‌ کرده است، گفت: واقعیت این است که ترجمه‌های پیش‌تر انجام‌شده زبان‌شان چندان به‌روز و روان نبود. همچنین در ترجمه‌های دیگر اشتباه‌های فاحشی رخ داده است. در برخی از ترجمه‌ها هم از شعرهای فارسی که شیخ بهایی در تألیف این اثرش به کار برده است، خبری نیست. همین شد که من هم به ترجمه و شرح این اثر از زبان عربی پرداختم.

پروانه خواب آلود، در سرزمین وینسنت، داستان‌ها و حماسه‌های شاهنامه، شرح سودی برحافظ و قصه‌های بهرنگ از دیگر آثار این نویسنده نامدار است. از جمله آثاری که توسط این نویسنده و روزنامه‌نگار ویرایش شده‌اند، می‌توان به افسانه و افسون (خاطرات تقی ظهوری)، انتری که لوطی اش مرده بود اثر صادق چوبک، ای سرزمین من(دفتر اول شعرهای خسرو گلسرخی) و ... اشاره کرد. همچنین از وی مقالات تحقیقی، نقدها و مصاحبه‌های بسیاری پیرامون ادبیات ایران در نشریاتی داخلی و خارجی همچون: فردای ایران، چیستا، گردون، تکاپو، دفتر هنر، فردوسی امروز و...منتشر شده است.

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه