اندیشه‌ورزی و پژوهشگری

اندیشه‌ورزی و پژوهشگری

 وقتی مغزها و اندیشه‌ها امکان رشد یابند و بالنده و بارور شوند، قدرت و قوام تولید اثرهای خیرمند پیدا می‌کنند؛ بدین‌سان، تربیت و آموزش مغزها شرط اصلی مولد اثر بودن و توانمندی پژوهشگری است. در مقام مقایسه، تولیدگری و اندیشه‌پژوهی ریشه و بنیان توسعه و ترقی است. یعنی، از ذهن نامولد و غیر مدیر، انتظار توسعه‌یافتگی و تولید نیکی در هیچ زمینه‌ای، معقول و ممکن نیست. ذهن مولد و مدیر، همان مغز قادر و توانای خیرمند می‌باشد، مراد از خیرمندی، همان، اثربخشی است.

محمدعلی نویدی استاد دانشگاه در یادداشتی در روزنام همدلی، نوشته است: وفور و فراوانی تولید اثر، کفایت نمی‌کند و با ‌اندیشه‌ورزی پیوند نمی‌خورد بلکه تولید «اثرهای اصیل» و «خیرمند» شرط لازم پژوهشگری است. پژوهشگر «Researcher» و پژوهشگری «Research» و محقق«scholar» صفت و حالت شخص پژوهنده و دانشور و کاوشگر است. اما پژوهش از دیدگاه تفکراثربخش، تنها پژوهیدن و کاویدن و جست‌وجوگری و کنجکاوی محض نیست بلکه مشاهده عینی اثر کاوش‌ها و پژوهش‌ها نیز هست. در واقع، پژوهش اثربخش، پژوهش تجربه محور و عملگرا و کاربردی است.
بنابراین، پژوهش«search-investigation-inquiry» واجد چند شرط و محور اصلی است تا با ‌اندیشه‌ورزی نسبت واقعی برقرار کند و بتواند نیکی و خیر تولید کند و در زندگی فردی و اجتماعی انسان مفید باشد.
۱- پژوهش در اصل بازجستن و بررسی کردن و ارزش علمی افزودن است. اگر آموزش انتقال میراث علمی است، پژوهش، گسترش و فراخی دامنه و دایره علم و آگاهی است. مثل پژوهشگری، مثل، باستان‌شناس است که با ملاحظات خاص دانشی و تجربی و ابزاری، به کاوش و کنکاش می‌پردازد. در این کار و فعالیت عملی، فکرورزی و بردباری و پشتکاری به‌خرج می‌دهد تا به کشفیات تازه نایل آید.
۲- پژوهشگر ‌اندیشه‌ورز، قدرت استنباط خود را تقویت می‌کند و به عمق می‌رود و ریشه‌شناسی کرده تا گوهرهای تازه کشف کند. استنباط، کار عقل و اندیشه است. استنباط واقعی سه شرط دارد: تصورات و برداشت‌های نو از موضوع پدید آوردن. دقت ورزیدن و عمق کاوی کردن. اثر و نتیجه گرفتن. پژوهشگر ‌اندیشه‌ورز، در هر سه مرحله کوشا و فعال است. بعد از حصول این مراحل، پژوهشگر، قدرت استیناف و شروع از پیدا می‌کند و تحقیق واقعی صورت می‌گیرد. این تحقیق، اثربخش و نافع است. حاصل آن در قفسه‌های بایگانی‌ها نمی‌ماند و در زندگی جریان پیدا می‌کند. چنین پژوهشی، عادت‌شکن است. در ساحت ‌اندیشه‌ورزی، تحقیق به استنباط و استیناف و ترک عادت منجر می‌شود. کسی که در امور اجتماعی، بی‌تفاوت و منفعل است با تحقیق و پژوهش می‌تواند، راه فعالیت را پیدا کند.
۳- پژوهش اثربخش، با تحلیل و ترکیب و تطبیق همراه است. چنین تحقیقی، پژوهیدن و کاویدن و پی‌جویی کردن، چند منظوره است. هدف هم کشف و گسترش دانش و مرزهای حقیقت‌شناسی است و هم تبیین روابط علی و معلولی بین پدیدارها و هم تأثیرگذاری در واقعیت زندگی آدمی. وقتی، پژوهندگی واقعی صورت گیرد، تثبیت شناخت صورت می‌گیرد. تحلیل و ترکیب و مقایسه برای این تثبیت است.
«و از آنچه که بدان آگاهی نداری، پیروی مکن. زیرا، گوش و چشم و دل همه مسئولند. اسرا، ۳۶».
۴- پژوهشگری ریشه در حس و استعداد کنجکاوی آدمی دارد. با کنجکاوی، رضایت و اعتماد درونی حاصل می‌شود و وسعت دانش انسان گسترش می‌یابد و آدمی، می‌تواند به کیفیت و بهتری زندگی بیندیشد. ‌اندیشه‌ورزی به این فعالیت و مسیر آن جهت عقلانی می‌دهد. ارضای عقلانی، غیر از ارضای حسی و خیالی است. کنجکاوی صرف خیرمند و سودبخش نیست بلکه، کنجکاوی عقلانی و عینی و اثری، موجب خرسندی آدمی می‌شود.
۵- پژوهشگر مفید، مسئله‌مند است. فرق پژوهشگر بی‌مسأله با پژوهشگر مسئله‌مند، در نتیجه و اثر پژوهش معلوم می‌شود. بودجه‌های کلانی که با عنوان مراکز پژوهشی داده شده و گرفته شده هیچ اثری در متن زندگی آدمیان و جامعه نداشته است. اثرشناسی، می‌تواند پژوهش‌ها را پیش ببرد. فقط به تربیت پژوهشگران آزاداندیش و مستقل و متفکر بستگی دارد. پژوهشگر واقعی، دنبال مسئله‌شناسی و راه‌حل یابی است. پژوهشگر اندیشه‌محور، در پی مشکل شناسی و مساعدت به رفع موانع است. بین مشکل و مسئله فرق است، مشکل همان موانع و محدودیت‌هاست و مسئله، امر مجهول است. ارزش‌افزایی و اثرزایی از جمله دقت‌ورزی‌های پژوهشگران است. بدین جهت، پژوهشگران ‌اندیشه‌ورز، از پرسش نمی‌هراسد و از شک علمی نمی‌ترسد و اسیر تعصب و محافظه‌کاری نمی‌شود.

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه