امام هادی(ع)؛ مظهر علم و سخاوت و پرچمدار مبارزه با تفکرات الحادی

امام هادی(ع)؛ مظهر علم و سخاوت و پرچمدار مبارزه با تفکرات الحادی

 سیره زندگانی و منش سیاسی و اجتماعی امام هادی(ع) به جهت اوج اختناق و سرکوب خلفای عباسی، بخش مهم و تاثیرگذاری از تاریخ اسلام را تشکیل می‌دهد. ایشان به واسطه جمعی از وکیلان که سازمان وکالت خوانده می‌شدند با شیعیان ارتباط داشت و زیارت جامعه کبیره مهم‌ترین یادگار از این امام همام(ع) برای پیروانانشان به حساب می‌آید.

امام علی بن محمد(ع) مشهور به هادی و نقی که دهمین امام شیعیان است در ۱۵ ذی الحجه ۲۱۲ قمری دیده به جهان گشود.

امام علی النقی(ع) از ذیقعده ۲۲۰ قمری که پدر بزرگوارش حضرت امام محمد تقی(ع)، معروف به جوادالائمه(ع) به شهادت رسید، بنا به وصیت ایشان، مقام امامت را بر عهده گرفت. گفتنی است که هنگامی که امام هادی(ع) به مقام امامت رسید از عمر شریفش بیش از هشت سال و پنج ماه نگذشته بود و وی به مانند پدر ارجمندش در سنین کودکی به این مقام نایل آمد.

امام علی النقی(ع) در ایام امامت خویش با خلافت ۶ تن از خلفای بنی عباس معاصر بود و آنان عبارت بودند از: معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز.

رفتار این خلفای عباسی با امام علی النقی(ع) متفاوت بود. برخی رفتار خصمانه و برخی دیگر رفتار متعادل تری داشتند. اما همه آنان در غصب خلافت و نادیده گرفتن حقوق امامت، هم رأی و هم نظر بودند. در میان آن ها، متوکل عباسی (دهمین خلیفه عباسیان) بیش از همه، نسبت به اهل بیت(ع) و خاندان امامت و علویان صاحب نام، دشمنی می ورزید و از هر راه ممکن در صدد اذیت و آزار آنان بر می آمد و حتی نسبت به درگذشتگان اهل بیت(ع) نیز عقده گشایی می کرد و دستور می داد که مقبره امامان معصوم(ع) به ویژه مقبره مطهر اباعبدالله الحسین(ع) و خانه های مجاور آن را خراب کرده و زمین های کربلا را شخم زده و زراعت کنند.

امام علی النقی(ع) به مدت ۱۱ سال در سامرا پایتخت عباسیان و در محله عسکر منطقه مسکونی نظامیان به حالت تبعید، زندگی کرد و در این مدت، تحت مراقبت و نظارت دستگاه امنیتی خلافت قرار داشت و از تماس با دوستان و یاران خویش محروم بود.

سرانجام در سوم رجب ۲۵۴ قمری در ایام خلافت معتز عباسی و به وسیله معتمد عباسی برادر خلیفه وقت، مسموم و در آن غریبه سرا، به شهادت رسید. به هنگام شهادت آن امام همام، جز فرزندش امام حسن عسکری(ع)، شخصی بر بالینش حاضر نبود.

 

 

ارتباط امام هادی(ع) با شیعیان

امام هادی(ع) از طریق سازمان وکالت و نامه‌نگاری با شیعیان در ارتباط بود. به گفته رسول جعفریان در زمان امام هادی(ع) قم، مهمترین مرکز تجمع شیعیان ایران بود و روابط محکمی میان شیعیان این شهر و ائمه اطهار(ع) وجود داشت. محمد بن داود قمی و محمد طلحی از قم و شهرهای اطراف آن، خمس، هدایا و پرسش های مردم را به امام هادی(ع)  می‌رساندند.

 با وجود اینکه در زمان امام هادی(ع) اختناق شدیدی از طرف خلفای عباسی حاکم بود، میان امام هادی(ع) و شیعیان عراق، یمن، مصر و نواحی دیگر ارتباط برقرار بود. به گفته جعفریان وکلا، علاوه بر جمع‌آوری خمس و ارسال آن برای امام در حل معضلات کلامی و فقهی و همچنین در تثبیت امامت امام بعدی در منطقه خود، نیز نقش داشتند.

 علی بن جعفر الهمانی، ابوعلی بن راشد و حسن بن عبد ربّه یا بنا به گزارش برخی فرزندش علی از وکیلان امام هادی(ع) محسوب می شدند.

برخی با استناد به روایتی که کشّی رجالی شیعه در سده چهارم قمری، دربارۀ اسحاق بن اسماعیل نیشابوری آورده احتمال داده‌اند که احمد بن اسحاق قمی نیز از وکلای امام هادی(ع) بوده است.

 

 

جایگاه امام هادی(ع) نزد اهل سنت

بزرگان و عالمان اهل سنت برای امام هادی(ع) احترام ویژه‌ای قائل بوده‌اند. آنان علم، سخاوت، زهد و عبادت امام هادی(ع) را ستوده‌اند. ابن حجر هیثمی روایت هایی از سخاوت ایشان گزارش کرده است.

 

 

زیارت جامعه کبیره؛ میراث ماندگار امام هادی(ع)

زیارت جامعه کبیره از زیارتنامه‌های مهم شیعیان است که از طرف امام هادی(ع) در پاسخ به درخواست یکی از شیعیان نگاشته شده است. مضمون زیارتنامه باورهای شیعه درباره امامت، مقام ائمه اطهار(ع) و وظایف شیعیان در مقابل آنهاست. عالمان شیعه، شرح‌های فراوانی بر زیارت جامعه نوشته‌اند.

متن این زیارت از امام هادی(ع) نقل شده است. شیخ صدوق آن را از طریق محمد بن اسماعیل برمکی از موسی بن عبدالله نخعی و او از امام هادی(ع) نقل کرده است.

زیارت جامعه کبیره در واقع توصیف بلند و بلیغی از جوانب گوناگون اصل امامت است که از نظر شیعه استمرار دین، منوط به اعتقاد و تمسک به این اصل است. 

در این زیارت، اهل بیت(ع) جانشینان بر حق رسول اکرم(ص) معرفی شده‌اند و به تمام آموزه‌های شیعی به زبانی فصیح پرداخته شده است که از جمله آنها می توان به ارتباط ائمه اطهار(ع) با پیامبر اکرم(ص)، برشمردن مقامات علمی و اخلاقی و سیاسی امامان معصوم(،ع)، اسوه بودن آنان، ارتباط امامت و توحید، ارتباط شناختِ امام با شناخت خدا اشاره کرد. از دیگر مباحث مطرح در این زیارت، عصمت اهل بیت (ع)، یکپارچگی خلقت ایشان، تولی و تبرّی و رجعت و تسلیم است. در این زیارت فضایل امامان به زبانی فصیح و در پیوند با قرآن و سنت به بهترین وجه بیان شده است.

 

 

مراسم تشییع و خاکسپاری

بازتاب خبر شهادت پیشوای شیعیان، قلب ستم دیده مردم را جریحه دار کرد و شهر یکپارچه در سوگ آموزگاری بلند اختر و پدری مهربان برای مستمندان و یتیمان نشست. انبوه جمعیت، پیکر مطهر امام هادی (ع) را بر دوش گرفتند و از خانه ایشان بیرون بردند و از جلوی خانه موسی بن بغا گذشتند. وقتی معتمد عباسی آنان را دید، تصمیم گرفت، برای عوام فریبی بر پیکر امام(ع) نماز بگذارد. از این رو، دستور داد، پیکر ایشان را بر زمین گذاشتند و بر آن نماز خواند اما امام حسن عسکری (ع) پیش از تشییع پیکر مطهر امام (ع) به اتفاق شیعیان بر آن نماز خوانده بود.

سپس امام را در یکی از خانه هایی که در آن زندانی بود به خاک سپردند. 

آرامگاه امام هادی(ع)

امام هادی در خانه‌ای که در سامرا ساکن بود، دفن شدند. محل دفن امام هادی(ع) و فرزندش امام حسن عسکری(ع) در سامرا به حرم عسکریین شناخته می‌شود. پس از دفن امام هادی(ع) در خانه‌اش، امام عسکری(ع) برای مقبره پدرشان خادمی را تعیین کرد. در ۳۳۳ قمری، ناصرالدوله حمدانی قبه‌ای برای حرم بنا کرد و مهمان‌سرایی برای زایران آن ساخت. در دوران آل بویه، معزّالدوله و عضدوالدوله ساختمان‌ها و تأسیساتی برای حرم می‌سازند و گنبد و ضریح را بازسازی می‌کنند. در ۱۳۷۸ قمری ضریحی از طلا و نقره بر آن نصب شد.

بازسازی حرمین عسکرین پس از انفجار

در سال‌های ۱۴۲۷ و ۱۴۲۹ قمری قسمت‌هایی از حرم عسکریین در انفجارهای تروریستی تخریب شد. ستاد بازسازی عتبات عالیات ایران از ۱۴۳۲ قمری بازسازی آن را آغاز و در ۱۴۳۷ قمری به پایان رساند. ضریح حرم نیز به همت آیت الله سیستانی ساخته شد.

نمایی از درون ضریح جدید حرمین عسکریین   

مطالب مرتبط

تگ‌ها

مطالب پربیننده

پربیننده
آخرین مطالب

عضویت در خبرنامه