سوئد از جمله کشورهای سلطنتی اروپایی است که قدرت سیاسی در آن بین سطوح مختلف همچون کمـون، شورای استانی و مناطـق، دولت و اتحـادیـه اروپا تقسیـم شده اما در این میان انتخابات پارلمان این کشور یا همان «ریکسداگ» (riksdag) از اهمیت بالایی برخوردار است.

کشور سوئد هر چند مانند برخی کشورهای دیگر اروپایی یک کشور سلطنتی است که یک پادشاه یا ملکه رئیس حکومت به حساب می‌آید، اما وی دارای قدرت سیاسی نیست و تنها وظایف تشریفاتی را بر عهده دارد. بنابراین مسئولیت اداره کشور بر عهده نمایندگان مردم است که با رای‌گیری آزاد انتخاب می شوند. عمر دموکراسی در سوئد به ۱۹۲۱ میلادی یعنی حدود یک قرن پیش می‌رسد. سال ۱۹۱۹ پارلمان سوئد در مورد حق شرکت همگانی در انتخابات و آراء یکسان زنان و مردان تصمیم‌گیری کرد. دو سال بعد از این تصمیم، اولین انتخابات پارلمان برگزار شد. در پی انتخابات سال ۱۹۲۱ پنج زن به پارلمان سوئد راه یافتند.

در این گزارش سعی شده تا در کنار توجه به نظام سیاسی و انتخاباتی سوئد، سطوح مختلف تاثیرگذار از دولت و پارلمان این کشور گرفته تا کمون‌ها و شوراهای استانی و منطقه‌ای نیز مورد بررسی قرار گیرد.

تشکیل نهاد دولت در سوئد

در کشور سوئد همانند دیگر کشورهای جهان، قوه مجریه در دست دولت قرار دارد به این معنی که دولت، اداره امور روزمره کشور را عهده‌دار است. پیشنهاد بودجه، ارائه خــط مشی برای مصــرف دارایی‌های دولت، اداره نیروهای مسلح و نیز مسئولیت سیاست‌خارجی همراه با پارلمان کشور از جمله امور مربوط به دولت است. معمــولا بزرگترین حزب سیـاسـی و یا چند حزب که وارد پارلمان شده با همکاری یکدیگر دولت را تشکیل می‌دهند. کسی که از طرف پارلمـان به عنوان نخست وزیر انتخاب می‌شود، وزرای دولت را در زمینه‌های مختلف سیاسـی برمی گزیند.

پارلمان سوئد

پارلمان سوئد یا همان ریکسداگ (riksdag) وظیفه وضع قوانین را به عهده دارد. ریکسداگ از نمایندگان سیاسی تشکیل شده که مردم سوئد در سطح کشوری انتخاب کرده‌اند. قـدرت سیاسی در سـوئــد به شدت با احـزاب سیاسی در این کشور مرتبط است زیرا نمایندگان مجلس خود به عنــوان نمایندگان احزاب سیاسی انتخــاب می‌شوند. پارلمـان دارای ۳۴۹ نماینده است که هر چهــار سال یک بار انتخــاب می شونـد. مهــم‌ترین وظایف پارلمان به این شرح است: تصویب قوانین جدید و لغو قوانین قدیمی، تعیین بودجه دولت یعنی تعیین درآمد سالانه دولت (مالیات‌هاو عوارض) و هزینه‌ها، نظارت بر دولت و ادارات دولتی در انجام وظایف آنان و همچنین انتخاب یک نخست‌وزیر که خود سپس دولت را تشکیل می‌دهد.

زمان و میزان مشارکت در انتخابات پارلمان

در انتخابات پارلمان سال ۲۰۱۸ تعداد ۸۷.۲ درصد از افرادی که حق رأی داشتند در رأی گیری شرکت کردند. لازم به ذکر است که جمعیت سوئد در آن سال ۱۰ میلیون و ۱۲۰ هزار نفر بود. انتخابات پارلمان سوئد هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود. آخرین انتخابات پارلمان در سال ۲۰۱۸ برگزار شد و انتخابات بعدی در سال ۲۰۲۲ انجام خواهد شد.

انتخاب نخست‌وزیر و وزاری کابینه

رئیس پارلمان فردی را که قرار است نخست وزیر شود، پیشنهاد می‌کند و نمایندگان پارلمان در مجلس به پیشنهاد رئیس پارلمان رأی می‌دهند. ولی رئیس پارلمان قبل از ارائه پیشنهاد خود با احزاب پارلمان گفت وگو می‌کند. در ارتباط با تشکیل کابینه لازم به ذکر است نخست وزیر شخصاً کابینه دولت را تعیین می‌کند. فردی که قرار است وزیر شود بایستی برای از حق رأی دادن در انتخابات پارلمان برخوردار باشد. مفهوم این امر آن است که فرد باید تبعه سوئد و به سن ۱۸ سالگی تمام رسیده‌باشد.

وظایف رئیس پارلمان

رئیس پارلمان کار مجلس را رهبری، سازماندهی و برنامه‌ریزی می‌کند. وقتی مجلس تشکیل جلسه می‌دهد و به بحث و تبادل نظر می‌پردازد و تصمیم اتخاذ می‌کند، رئیس پارلمان ریاست جلسات را برعهده دارد. یک وظیفه مهم دیگر او اداره کردن مذاکرات هنگام تغییر دولت است.

نقش پادشاه پادشاه سوئد در پارلمان

گشایش مجلس در هر پائیز وظیفه پادشاه سوئد است. در این هنگام سال پارلمانی آغاز می‌شود. پادشاه شخص اول کشور سوئد است ولی این مقام در درجه نخست جنبه نمایندگی مملکت و تشریفاتی دارد.

ویژگی رای‌دهندگان در انتخابات پارلمان

برای رأی دادن در انتخابات پارلمان باید فرد تبعه سوئد بوده و به سن ۱۸ سالگی تمام رسیده‌باشد. اتباع سوئدی که در روز انتخابات به سن ۱۸ سالگی تمام رسیده باشند و در شورای استان و کمون مربوطه ثبت‌نام باشند از حق رأی‌دهی در انتخابات شورای استان و کمون برخوردارند. اتباع کشورهای اتحاد اروپا و همچنین ایسلند و نروژ نیز از حق رأی‌دهی تحت همین شرایط برخوردارند. سایر اتباع خارجی به شرطی از حق رأی‌دهی برخوردارند که نامشان سه سال متوالی قبل از روز انتخابات در آمار ثبت احوال سوئد ثبت بوده باشند.

کمون‌ها

تمام مردم سوئد در یکی از کمون های کشور زندگی می کنند. ۲۹۰ کمون در سوئد وجود دارد که هر یک دارای مدیریت مستقل هستند. کمون ها از بسیاری جهــات استقــلال دارند. یک کمــون توسط شورای شهـر، هیئت مدیره کمون و کمیته‌هایی که توسط شورای شهر منصوب می شوند، اداره می شـود. در قـوانین مربوط به کمـون ها (kommunallagen) وظایف و مسئولیت‌های شوراهای استانی (Landsting) و منطقه‌ای (Regioner) و نیز کمون ها قید شده‌است. سه کمـون بزرگ سوئد عبـارتند از: استـکهلم، یوتبوری و مالمو. افـزون بر این کمون‌هایی با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت وجــود دارد. به عبارت دیگر کمون‌ها را می توان همان شهر هم نامید.

از جمله مسئولیت های کمون ها می‌توان از مدارس و مهد کودک، کتابخانه، خدمات خانگی برای سالمنـدان و کمک هزینه گذران زندگی برای افرادی که به آن نیـاز دارند، نـام برد. آتش‌نشـانـی، نظافت شهـر و برنامــه‌ریزی برای شهـرسـازی و ارائه مسکن، آب و برق نیز از وظایـف کمـون‌ها است. کمون‌ها برای اداره امـور مربوط به خود احتیاج به سرمـایه دارند. درآمـد کمون هااز طریق مالیات، عوارض و کمک‌های مالی دولت تامین می‌شود. افـراد شاغـل دارای درآمـد در کمونی که در آنجـا ثبت شـده‌اند، مالیات پرداخت می‌کنند. میزان این مالیات این افرد به کمونی که در آن زندگی می کنند و درآمد آنان بستگی دارد.

شوراهای استانی، ناحیه هاو استان‌ها

در سـوئـد ۲۱ استـان وجــود دارد. هـر اسـتانـی از تعــدادی کمـون تشکیل شده‌است. در هر استـان یک استـانـداری وجـود دارد. استاندار توسط دولت انتخـاب می‌شود و ریاست استانـداری را به عهـده دارد. استانـداری نماینده دولت در یک استان است و مهم‌ترین وظیفه آن رسیدن به اهدافی است که دولت و مجلس با توجـه بـه شرایط موجود در هر استـان تعیین کرده‌اند.

همچنین در سوئـد شوراهای استانی (Landsting) نیز وجــود دارد و برخی شوراهای استانی، منطقه‌ای(Region) نامیده می‌شوند. شورای استانی یک ارگان سیاسی ست که در محـدوده جغـرافیـایی یک استـــان فعالــیت می‌کند. شوراهــای استانی حق گرفتن مالیات از شهروندان خود را دارند و مسئولیت برخی امور، در مرحله اول بهداشت و درمـان بر عهده آنان است. از دیگر امـور مربـوط به این شوراها می توان مسـائــل فرهنگی، حمـل و نقـل شهـری، ترافیـک و برنامه ریزی منطقه ای را نام برد. امروزه ۲۰ شورای استـانـی و منطقـه ای در سـوئــد وجـود دارد. مناطـق و شوراهـای استانی توســط مجلــس منتخب، شورای منطقــه‌ای و شورای استــان اداره می شوند.