کتاب نرم‌افزارهای کد منبع باز کتابداری و اطلاع‌رسانی نوشتۀ علی اصغر شریفی نیا و فرشته سپهر، بسیاری از نرم‌افزارهای رایگان کتابخانۀ دیجیتال را معرفی کرده است.

امروزه اطلاعات به یک ابزار کلیدی در روابط میان انسان‌ها تبدیل شده است: ابزاری که کلیۀ فعالیت‌های بشر - از ابتدایی‌ترین سطح تا پیچیده‌ترین شکل آن را تحت تأثیر قرار داده است. فناوری‌های نوین اطلاعاتی و تحولات بنیادین در چرخۀ سنتی اطلاعات، بسترهای جدیدی برای تولید و استفاده از اطلاعات پدید آورده‌اند. پیشرفت‌های اخیر در این حوزه همۀ امور را تحت تاثیر خود قرار داده است و کتابخانه‌ها نیز از این امر به دور نبوده‌اند.

کتابخانه‌ها می‌کوشند تا دسترسی به اطلاعات و خدمات خود را از طریق همراه شدن با تغییرات فناورانه بهبود بخشند و منابع کتابخانه‌ها روز به روز به سمت الکترونیکی شدن پیش می‌رود. بنابراین ضروری است کتابخانه‌ها با استفاده از نرم‌افزارها سطح خدمات خود را ارتقا داده و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای جامع کتابداری و کتابخانه‌های دیجیتالی، منابع خود را از نقاط مختلف برای کاربران‌شان دسترس‌پذیر کنند.

نرم‌افزارهای کد منبع باز، انقلابی در صنعت نرم‌افزار هستند. در سال‌های اخیر کوشش‌های فراوانی در جهان برای طراحی و استفاده از نرم‌افزارهای متن باز در حوزۀ کتابداری و اطلاع‌رسانی آغاز شده و در ابعاد وسیع توسعه یافته است و کتابخانه‌های بسیاری حتی در کشورهای پیشرفته ‌از مزیت‌ها و قابلیت‌های گوناگون این نرم‌افزارها استفاده می‌کنند.

گرین‌استون، دی‌اسپیس، های‌لایبرری، ئی‌پرینتس، آوانتی، سی‌دی‌اس‌ور و فدورا از جمله نرم‌افزارهای کد منبع بازی هستند که در این کتاب معرفی شده‌اند. تعریف نرم‌افزارهای رایگان یا کد منبع باز، تاریخچۀ نرم‌افزار کد منبع باز، مزایای استفاده از نرم‌افزارهای متن باز، چالش‌های پنهانی در نرم‌افزارهای کد منبع باز، معایب نرم‌افزارهای منبع باز، مجوزهای نرم‌افزراهای کد منبع باز، نقش کتابداران در توسعۀ نرم‌افزارهای کد منبع‌ باز و غیره نیز از دیگر مباحث ارائه شده در این کتاب است.

در بخشی از کتاب نرم‌افزارهای کد منبع باز کتابداری و اطلاع‌رسانی می‌خوانیم:

امکانات و قابلیت‌هایی که گرین استون فراهم می‌کند در تمامی سطوح کاری به طور فوق‌العاده‌ای قابل تغییر هستند. به عنوان نمونه کتابداران و متصدیان اطلاعاتی که قصد دارند مجموعه‌های جدیدی را در مدت زمان محدودی ایجاد کنند می‌تواند از طریق نرم‌افزار مشخص کنند که کدام فرمت نرم‌افزاری، فرمت تصویری یا کدام فرمت ابرداده‌ای موجود باشد. یا اینکه چه نوع نمایه‌های قابل جستجویی ایجاد گردد (مثلا تمام متن)، چه محدودیت زبانی اعمال شود، چه نوع ساختارهای مروری (فهرست مؤلفان، تاریخ، شماره رده‌بندی و غیره) فراهم شود. در حالت پیشرفته‌تر، کاربران می‌توانند بازنمایی آیتم‌های خاص را در رابط کاربر کنترل کنند. تمامی موارد فوق از طریق رابط کتابدار قابل تنظیم است.

ویژگی‌‌های دیگری نیز موجود است که در خارج از رابط کاربر قرار دارند. به عنوان نمونه کاربران می‌‌توانند رابط کاربر را به سایر زبان‌های موجود تغییر دهند. چنانچه کتابداران با زبان جاوا اسکریپت آشنا باشند، قادر خواهند بود با ایجاد تغییر یا اضافات در کد برنامه، امکانات و قابلیت‌‌های تورق جدیدی را تعریف کنند و در نهایت با بهره‌‌گیری از زبان ++C می‌‌توانند امکانات جانبی فراوانی را در زمان اجرا ایجاد کنند.

فهرست مطالب
مقدمه
نرم‌افزار کد منبع باز
تعریف نرم‌افزارهای رایگان یا کد منبع باز
تاریخچه نرم‌افزار کد منبع باز
مزایای استفاده از نرم‌افزارهای متن باز
مزایا سیستم‌های OSS
مشکلات بهره گیری از نرم‌افزارهای متن باز
هزینه‌های پنهانی در نرم‌افزار‌های کد منبع باز
چالش‌های نرم‌افزار منبع باز
معایب نرم‌افزارهای منبع‌ باز
مجوزهای نرم‌افزارهای کد منبع باز
پشتیبانی از پروژه‌های نرم‌افزارهای F/OS
کاربرد نرم‌افزارهای منبع باز در کتابخانه‌ها
تفاوت بین نرم‌افزار تجاری و نرم‌افزار کد منبع باز
نرم‌افزارهای کد منبع باز و کتابخانه‌ها
نرم‌افزار منبع باز و سیستم یکپارچه کتابخانه
نقش کتابداران در توسعه نرم‌افزارهای کد منبع باز
ابرداده
دوبلین کور
XML یا زبان نشانه‌گذاری توسعه یافته
مودس: استاندارد توصیف ابرداده‌ای شیء گرا
متس: ابرداده به عنوان ساختار
کاربردهای مهم ابرداده
نرم‌افزارهای کتابخانه دیجیتال کد منبع باز
نرم‌افزار گرین استون
نرم‌افزار کوها
نرم‌افزار دی اسپیس
نرم‌افزار مای لایبرری
نرم‌افزار ئی پرینتس
نرم‌افزار اوپن بیبلیو
نرم‌افزار آلفرسکو
نرم‌افزار آرنو
نرم‌افزار آوانتی
نرم‌افزار سی دی اس ور
نرم‌افزار امیلدا
نرم‌افزار اورگرین
نرم‌افزار فدورا
نرم‌افزار آی تور
نرم‌افزار کیستون
نرم‌افزار مای کُ‌رِ
نرم‌افزار اوپالز
نرم‌افزار OJS
نرم‌افزار PMB
نرم‌افزار رف بیس
نرم‌افزار رزروز دایرکت
نرم‌افزار تماترس
جدول نرم‌افزارهای جامع کد منبع‌باز
فهرست منابع و مآخذ