کتاب رویداد موسیقایی تام اثر ژان مولینو مدرس دانشگاه‌های ایکس آن پرونس، فه و لوزان، شامل مجموعه مقالاتی با طرح اندیشه‌های مولینو درصدد ایجاد زمینه‌ی حضور تفکر او در بستر موسیقی‌شناسی ایران است.

ژان مولینو (Jean Molino) آثار مهمی در زمینه‌ی شعر و تحلیل روایت دارد و بیش از دویست مقاله در زمینه‌های ادبیات فرانسه، ادبیات تطبیقی، زبان‌شناسی، نماد‌شناسی، موسیقی‌شناسی، هرمنوتیک، قوم موسیقی‌شناسی، زبان‌شناسی فرهنگی و... نوشته است. در کتاب رویداد موسیقایی تام، هفت مقاله از مقالات موسیقی شناختی او که با توجه به نیازهای جامعه‌ی موسیقی ایران مناسب دیده شده، آمده است.

بی‌تردید این مجموعه منعکس‌ کننده‌ی تمامی اندیشه‌های ژان مولینو نخواهد بود، اما سعی بر این بوده تا مطالب طوری انتخاب شوند که خطوط اصلی رویکرد او به موسیقی را در خود داشته باشند. همچنین لازم به ذکر است به دلیل ارجاعات مستمر به حوزه‌های گسترده‌ای از دانش‌ها، پی بردن به اندیشه‌های مولینو با قرائت روزنامه‌ای مقالات او ممکن نیست. در عین‌ حال بهترین روش برای درک آثار وی شرح و بسط آن در کلاس‌های موسیقی‌شناسی و قوم‌ موسیقی‌‌شناسی است.

غنای رویکرد موسیقی شناختی او این نوید را می‌دهد که پویایی موسیقی‌شناسی وی راهنمای دیگر شاخه‌های علوم انسانی باشد. آشنایی گردآورنده‌ی این اثر با نام و آثار ژان مولینو با شرکت در سمینارهای فرانک الوارز پریر در دانشگاه پاریس چهار آغاز شده است. این سمینار بینا رشته‌ای با عنوان زبان، موسیقی و جامعه، دانشجویان مقاطع دکتری و پسادکتری از رشته‌های زبان‌شناسی، موسیقی‌شناسی و جامعه‌شناسی را گرد هم می‌آورد.

مولینو با تسلط بر حوزه‌های مختلف دانش‌هایی چون فلسفه، ادبیات، شعر، زبان‌شناسی، نمادشناسی، موسیقی‌شناسی، انسان‌شناسی و... مستعد رویکرد بینا رشته‌ای بود که به برش عرضی رشته‌های دانش معروف شده است. رویکرد وی به برون آخته‌ی هر یک از دانش‌ها، نتایجی به بار می‌آورد که با رویکرد معمول متخصصین محصور در چارچوب دانش خود، یکسان نبود. از این‌ رو او در بسیاری از همایش‌های بینا رشته‌ای به‌ عنوان سخنران دعوت می‌شود و در اغلب اوقات رویکرد وی راهگشا است.

او برای ارائه‌ی رویکرد خاص خود در حوزه‌ی موسیقی‌شناسی، با سؤال درباره‌ی چیستی موسیقی آغاز می‌کند. سؤال مذکور به‌ طوری مشابه در دو مقاله‌ی رویداد موسیقایی و طرح اولیه‌ی تاریخی انسان‌شناختی از موسیقی به چشم می‌خورد که بیانگر 30 سال تداوم اندیشه‌ی او در رابطه با موسیقی است. او سپس با شرح تعاریف و دگرگونی‌های تاریخی مفهوم موسیقی نشان می‌دهد که وحدت ظاهری مفهوم موسیقی، تفاوت‌های بنیادین فرهنگی، اجتماعی و تاریخی را در خود پنهان کرده است. نگاه انسان‌شناختی مولینو به معناشناسی مفهوم موسیقی، تنوع بسیار زیاد برون‌آخته گردآورده شده در زیر چتر این مفهوم را آشکار می‌سازد.

او تا بدان جا پیش می‌رود که در تقابل با رویکرد جستجوی جوهره‌ی طبیعی برای موسیقی قرار می‌گیرد و موسیقی را مانند زبان یک ‌گونه‌ی طبیعی نمی‌داند و از زمان پذیرش این نکته، موسیقی مانند دیگر پدیده‌های فرهنگی همچون زبان، نقاشی یا مذهب، در زمره‌ی اشکال نمادین قرار می‌گیرد.

در بخشی از کتاب رویداد موسیقایی تام می‌خوانیم:

یکی از راه‌حل‌های پیشنهادی برای دستیابی به شکل واحد موسیقی، به دو پاره تقسیم کردن موسیقی است، با تفکیک پاره‌ای به عنوان موسیقی غربی خالص و مبتنی بر خرد و دوم، دیگر موسیقی‌ها که با برچسب موسیقی ناخالص از آن متمایز می‌گردد. اما کج‌فهمی تحول موسیقی غربی در همین پاک‌سازی آن برای رسیدن به مرتبه‌ی خردگرایی است، درحالی‌که این تحول، خود یک فرآیند نمادین ‌سازنده‌ بشمار می‌رود.

برای انسجام و معنی بخشیدن به این ناهمگونی‌ها که در نگاه نخست تقلیل ناپذیر می‌نماید، ماکس وبر (Weber, 1921) راه‌حلی ارائه کرده که پس از وی نیز بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس نظریه‌ی او، موسیقی به دو گروه بزرگ موسیقی غربی و دیگر موسیقی‌ها‌، تقسیم می‌شود. مشخصه‌ی بارز موسیقی غربی، خردگرایی آن است، به این ترتیب، موسیقی به‌تدریج عملی قاعده‌مند می‌شود که با استفاده از سازهای تثبیت شده، به ساختاری محاسبه پذیر دست می‌یابد، چنین ساختاری بر پایه‌ی یک نظام هماهنگی و زنجیره‌ی اصوات قانونمند بنا شده است. موسیقی‌دان اروپایی برادر دوقلوی سرمایه‌دار پروتستان و انسان زاده‌ی علم جدید است که چنین روال حسابرسی‌ کاسب کارانه‌ای را در سامان‌دهی موسیقی نیز بکار می‌گیرد.

به این ترتیب است که تاریخ موسیقی غربی، در قالب فرآیندی در راستای مبتنی بر خرد شدن و تخصصی شدن موسیقی جلوه می‌کند. می‌توان به کمک زبان راویان قصه، تاریخ موسیقی غربی را این چنین حکایت کرد: یکی بود یکی نبود، در روزگار قدیم، انسان سفید پوستی می‌زیست که قانون صداها را کشف کرد، و قواعد جهان‌شمول موسیقی را نوشت، قانونی مطابق با طبیعت و ماهیت اشیاء و اجسام محیط اطرافش. و این‌چنین بود که موسیقی، پس از مدت‌ها تلاش‌ و سرگشتگی‌، به حقیقت خود دست‌یافت و سرانجام، به اصل خود و خلوص خویش واصل شد.

فهرست مطالب
مقدمه‌ی مترجم
ژان مولینو و نگاه او به مطالعات بینا رشته‌ای حوزه‌ی موسیقایی
پذیرش تفکر فلسفی کاسیرر به مثابه زیرساخت مطالعات بینا رشته‌ای
نتیجه‌ی رویکرد بینا رشته‌ای مولینو بر جامعه‌شناسی موسیقی
ژان مولینو و مطالعات پسااستعماری در حوزه‌ی موسیقایی
بازگشت به موسیقی
رویداد موسیقایی و نشانه‌شناسی موسیقی
الف- رویداد موسیقایی
الف- 1- ابهام ناشی از ناخالصی
الف- 2- جستجوی خلوص و شکست آن
الف- 3- موسیقی‌های امروز
الف- 4- موسیقی به‌مثابه شکلی نمادین
ب- تحلیل موسیقی
ب- 1- موسیقی‌شناسی و تحلیل موسیقایی
ب- 2- انقلاب سوسوری
ب- 3- تحول پساسوسوری
ب- 4- تحلیل رویداد تام
نتیجه‌گیری
موسیقی و حرکت: مقدمه‌ای بر انسان شناسی موسیقی
اندام‌مندی موسیقی
عناصر مدلی انسان‌شناختی از موسیقی
سروصداهای جهان
آوای انسان
ریتم‌های بدن و موسیقی
صدای سازها
انسان موسیقایی و کارکرد نمادین
ساخت موسیقایی
حرکت موسیقایی: از حرکت عام به حرکت خاص
زیرساخت حرکتی موسیقی
حرکتِ سازی
حرکتِ آوایی
حرکت ریتمی
تحلیل موسیقایی و ویژگی حرکتی موسیقی
نیاز به ثبت حرکات که کامل کننده‌ی آوانگاری بر اساس فراسنج‌های موسیقایی است
مراتب وابستگی به حرکت در موسیقی‌های گوناگون
به‌سوی تحلیل موسیقاییِ به‌طور حقیقی عام
تحلیل کردن
آیا می‌بایست تحلیل کرد؟
چه کسی تحلیل می‌کند؟
تحلیل چیست؟
نظریه‌ای با رویکرد تکاملی درباره‌ی موسیقی و زبان
چکیده
مشکلات نظری: لامارک و داروین، لامارک یا داروین
موسیقی و زبان گونه‌های طبیعی نیستند.
منشأ زبان و موسیقی
از لذت تا قضاوت: مشکلات ارزشگذاری
منشأ احساسی دریافت زیبایی‌شناختی
قضاوت ارزشی و شرایط موسیقایی
تعریف و کارکرد قضاوت ذائقه
توجیه قضاوت ارزشی: گونه شناسی و تشریح دلایل
"قوانین عام" زیبایی
قضاوت سلیقه در عصر مدرن
گذر از مدرن به پسامدرن
طرح اولیه‌ی تاریخی انسان‌ شناختی از موسیقی
وجودشناسی تاریخی صوت
از موزه‌ی خیالی تا موسیقی‌های جهان
ذائقه‌ها و مردمان: "داد و دهش بزرگ"
دیگر نمی‌توان دانست موسیقی چیست
معانی پیدا و پنهان: دانش‌های موسیقی در ابتدای قرن بیست‌ویکم
موسیقی هنر نیست
موسیقی یک گونه طبیعی نیست
نمونه‌ی انسان‌شناسی- ژنتیکی از موسیقی
از سروصداها به موسیقی
ریتم‌ها و جنبش‌ها
آوا
تأثرات
انسانِ سازنده: آلات
انسان نماد ساز: کارکرد نمادین و بیان
جامعه
بنایِ موسیقایی: تاریخ یا تکامل؟
موسیقی به‌مثابه فن‌آوری
گذر از جمعیت محدود به جوامع دارای نظام دولتی: تولد هنر بزرگ و زیبایی‌شناسی
بازگشت به امروز و فردا
جامعه‌شناسی موسیقی ماکس وبر پس از یک قرن
چکیده
پرسش تاریخی تطبیقی
فن‌آوری چیست؟
به‌سوی نوعی خردورزی‌ سازنده
فهرست منابع
فهرست عناوین اصلی مقالات
واژه نامه ی فرانسه- فارسی